Lanugo (meszek płodowy): Czym jest i kiedy znika?
Jeśli jesteś przyszłym rodzicem lub niedawno powitałeś na świecie noworodka, mogłeś zauważyć delikatne, cienkie włoski pokrywające ciało dziecka. To lanugo, znane również jako meszek płodowy – naturalne zjawisko w rozwoju każdego dziecka. Choć może wydawać się zaskakujące, obecność lanugo jest całkowicie normalnym etapem rozwoju płodu i noworodka. W tym artykule wyjaśnimy, czym dokładnie jest lanugo, jaką pełni funkcję, kiedy się pojawia i znika oraz czy kiedykolwiek powinno być powodem do niepokoju.
Czym jest lanugo? Definicja i funkcje
Lanugo widoczne na ciele noworodka – delikatne, cienkie włoski pokrywające skórę
Lanugo to delikatne, miękkie i zazwyczaj niepigmentowane włosy, które pokrywają ciało płodu podczas rozwoju w łonie matki. Te drobne włoski są pierwszym typem owłosienia, które wyrasta z mieszków włosowych dziecka [1]. Lanugo różni się od typowych włosów, które pojawiają się później w życiu – jest znacznie cieńsze, delikatniejsze i często jaśniejsze.
Meszek płodowy pokrywa niemal całe ciało dziecka, z wyjątkiem dłoni, podeszw stóp i warg. Gęstość i widoczność lanugo może się różnić u poszczególnych noworodków – u niektórych jest ledwo zauważalne, podczas gdy u innych, szczególnie u wcześniaków, może być bardzo wyraźne.
Zbliżenie ukazujące strukturę lanugo na skórze noworodka
Funkcje lanugo w rozwoju płodu
Lanugo pełni kilka istotnych funkcji w rozwoju płodu:
Warto zauważyć, że lanugo współpracuje z mazią płodową (vernix caseosa), tworząc system ochronny dla rozwijającej się skóry dziecka. Meszek płodowy pomaga utrzymać tę substancję na miejscu, zapobiegając jej zmywaniu przez wody płodowe [3].
Kiedy lanugo znika? Etapy zanikania meszku
Oś czasu pokazująca rozwój i zanikanie lanugo w trakcie ciąży
Rozwój i zanikanie lanugo następuje według określonego harmonogramu w trakcie ciąży:
| Okres ciąży | Etap rozwoju lanugo | Co się dzieje? |
| 16-20 tydzień | Początek wzrostu | Pierwsze włoski lanugo zaczynają pojawiać się na ciele płodu, począwszy od brwi, górnej wargi i podbródka [4]. |
| 20-24 tydzień | Intensywny wzrost | Lanugo pokrywa większość ciała płodu, włącznie z plecami, ramionami i twarzą. |
| 32-36 tydzień | Początek zanikania | U większości płodów lanugo zaczyna stopniowo wypadać i jest zastępowane przez vellus (meszkowe włosy). |
| Poród (około 40 tygodnia) | Minimalna obecność | U większości donoszonych noworodków lanugo jest już w dużej mierze zastąpione przez vellus, choć mogą pozostać jego ślady. |
| Pierwsze tygodnie po urodzeniu | Całkowite zniknięcie | Pozostałe lanugo wypada całkowicie i jest zastąpione przez normalny meszek (vellus) oraz włosy końcowe. |
Porównanie wcześniaka z widocznym lanugo (po lewej) i donoszonego noworodka z minimalną ilością lanugo (po prawej)
Co dzieje się z lanugo, które wypada przed porodem?
Interesującym faktem jest to, że lanugo, które wypada przed porodem, nie znika bez śladu. Płód połyka drobne włoski unoszące się w wodach płodowych. Te włoski stają się częścią smółki (meconium) – pierwszego stolca noworodka [5]. Jest to całkowicie naturalny proces i nie stanowi żadnego zagrożenia dla dziecka.
Lanugo, które nie zdąży wypaść przed porodem, zazwyczaj znika w ciągu pierwszych kilku tygodni życia dziecka. Nie należy próbować usuwać go na siłę – włoski odpadną naturalnie.
U wcześniaków lanugo jest zazwyczaj bardziej widoczne niż u dzieci urodzonych o czasie, ponieważ nie miały one wystarczająco dużo czasu na naturalne pozbycie się meszku płodowego przed porodem. Szacuje się, że około 30% wcześniaków rodzi się z wyraźnie widocznym lanugo [6].
Lanugo a choroby – kiedy warto się niepokoić?
Rutynowe badanie noworodka z lanugo przez pediatrę
Obecność lanugo u noworodków jest całkowicie normalnym zjawiskiem i zazwyczaj nie stanowi powodu do niepokoju. Jednak w niektórych rzadkich przypadkach, pojawienie się lub utrzymywanie się lanugo może być związane z pewnymi stanami zdrowotnymi.
Lanugo u starszych dzieci i dorosłych
Podczas gdy lanugo jest normalnym zjawiskiem u płodów i noworodków, jego pojawienie się u starszych dzieci lub dorosłych może wskazywać na problemy zdrowotne, takie jak:
Kiedy skonsultować się z lekarzem? Obecność lanugo u noworodka jest normalna. Jednak jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące owłosienia swojego dziecka, szczególnie jeśli lanugo nie znika po kilku miesiącach życia lub pojawia się u starszego dziecka, warto skonsultować się z pediatrą.
Konsultacja z pediatrą jest zalecana przy wszelkich wątpliwościach dotyczących rozwoju dziecka
Warto pamiętać, że lanugo u noworodków nie wymaga żadnego specjalnego leczenia ani pielęgnacji. Nie należy próbować usuwać go poprzez intensywne mycie czy pocieranie, gdyż może to podrażnić delikatną skórę dziecka. Meszek płodowy zniknie samoistnie w ciągu pierwszych tygodni życia [8].
Ciekawostki o lanugo
Czy lanugo występuje tylko u ludzi?
Nie, lanugo występuje również u innych ssaków. Na przykład u niektórych gatunków małp i innych naczelnych można zaobserwować podobne owłosienie płodowe. U wielu ssaków lanugo pełni podobną funkcję ochronną jak u ludzi, pomagając utrzymać ciepło i chronić skórę w okresie prenatalnym [9].
Czy kolor lanugo ma związek z przyszłym kolorem włosów dziecka?
Nie ma bezpośredniego związku między kolorem lanugo a przyszłym kolorem włosów dziecka. Lanugo jest zazwyczaj niepigmentowane lub lekko pigmentowane, niezależnie od genetycznych predyspozycji do określonego koloru włosów. Kolor włosów, które pojawią się później, jest determinowany genetycznie i może się różnić od koloru lanugo [10].
Czy wszystkie dzieci rozwijają lanugo w łonie matki?
Tak, wszystkie płody ludzkie rozwijają lanugo w trakcie ciąży, choć nie wszystkie rodzą się z widocznym meszkiem płodowym. U większości dzieci lanugo wypada przed porodem, szczególnie u tych urodzonych o czasie lub po terminie. Jednak proces ten może przebiegać w różnym tempie, co tłumaczy różnice w ilości lanugo widocznego u noworodków.
Czy istnieje związek między lanugo a przyszłym owłosieniem ciała?
Nie ma bezpośredniego związku między ilością lanugo a przyszłym owłosieniem ciała. Lanugo jest tymczasowym typem włosów, który jest zastępowany przez vellus (meszek) i później przez włosy terminalne (końcowe). Gęstość i rozmieszczenie dorosłego owłosienia ciała są determinowane genetycznie i hormonalnie, niezależnie od ilości lanugo w okresie noworodkowym.
Delikatna pielęgnacja noworodka z lanugo podczas kąpieli
Lanugo to fascynujący przykład tego, jak natura przygotowuje nasze ciała do życia poza łonem matki. Ten tymczasowy meszek płodowy pełni ważne funkcje ochronne, a jego obecność i zanikanie są częścią normalnego rozwoju każdego człowieka.
Podsumowanie
Zdrowy noworodek z naturalnymi pozostałościami lanugo
Lanugo to naturalne zjawisko w rozwoju każdego dziecka. Ten delikatny meszek płodowy pojawia się między 16. a 20. tygodniem ciąży i pełni ważne funkcje ochronne dla rozwijającego się płodu. U większości dzieci lanugo znika przed porodem lub w ciągu pierwszych tygodni życia, ustępując miejsca normalnym włosom meszkowym.
Jako rodzic, nie musisz martwić się obecnością lanugo u swojego noworodka – jest to całkowicie normalne i tymczasowe zjawisko. Nie wymaga ono żadnego specjalnego leczenia ani pielęgnacji. Jeśli jednak masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące rozwoju swojego dziecka, zawsze warto skonsultować się z pediatrą.
Zrozumienie naturalnych procesów rozwojowych, takich jak powstawanie i zanikanie lanugo, pomaga rodzicom lepiej przygotować się na powitanie noworodka i zmniejsza niepotrzebny niepokój związany z normalnymi zjawiskami fizjologicznymi.
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526092
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2763724
- https://my.clevelandclinic.org/health/body/23435-hair-follicle
- https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/pregnancy-week-by-week/in-depth/fetal-development/art-20046151
- https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=newborn-appearance-90-P02691
- https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2017/0615/p784.html
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3682339
- https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/bathing-skin-care/Pages/Newborn-Skin-Whats-Normal.aspx
- https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/lanugo
- https://medlineplus.gov/genetics/understanding/traits/haircolor
Zuzanna Nowakowska to ceniona autorka w dziedzinie ciąży i parentingu, oferująca przyszłym rodzicom rzetelne porady i wsparcie w jednym z czołowych serwisów o parentingu. Jej zaangażowanie w promowanie świadomego rodzicielstwa przyniosło jej szerokie uznanie oraz lojalne grono czytelników.