Zmienność cyklu i wyliczanie dni płodnych

Dni płodne, określane mianem fazy płodności, jest to okres w cyklu menstruacyjnym kobiety, kiedy to jej komórka jajowa dojrzeje i zostaje uwolniona z jajnika. Wówczas następuje owulacja, nazywana również jajeczkowaniem. Każda komórka jajowa, która generalnie powinna wydostawać się z jajnika raz na miesiąc, może przeżyć dokładnie 24 godziny. Później jest ona wydalana z organizmu podczas miesiączki. Dojrzała, uwolniona komórka jajowa wyznacza rozpoczęcie fazy płodnej u kobiety. Dni płodne trwają więc właściwie wyłącznie jedną dobę. W tym czasie może dojść do zapłodnienia komórki jajowej. Z racji tego, że plemniki z nasienia mężczyzny potrafią przeżyć w drogach rodnych kobiety, w śluzie macicznym, do około 5 dni, o dniach płodnych mówi się najczęściej na 5 dni przed właściwą owulacją.
Niezwykle trudne jest określenie w sposób precyzyjny, kiedy u kobiety występują dni płodne. Problem powiększa się, jeśli kobieta miewa nieregularne cykle menstruacyjne. Generalnie, nawet kobiety mające regularne cykle nie mogą wykluczyć, że owulacja nastąpi w nieco innym terminie, niż wskazują na to wyliczenia. Z tego względu, około 3-4 dni po wyliczonej na podstawie obserwacji cykli miesięcznych, owulacji, należy założyć margines bezpieczeństwa i określić ten czas jako dni płodne.
Na wahania owulacji mogą mieć wpływ różne czynniki zewnętrzne, m.in. zmiana klimatu, stres, brak snu, przeziębienie, zażywanie leków czy nadużywanie alkoholu. W wyniku takich zmiennych cykl menstruacyjny może ulec rozregulowaniu.