Kiedy dziecko zaczyna czworakować? Etapy rozwoju i porady dla rodziców
Aktualizacja dnia 11/09/2025 dzięki Zuzanna Nowakowska
Czworakowanie to jeden z najważniejszych etapów w rozwoju motorycznym dziecka. To moment, gdy maluch zaczyna samodzielnie odkrywać świat, wzmacniać mięśnie i rozwijać koordynację ruchową. Dla wielu rodziców pojawia się pytanie: kiedy dziecko powinno zacząć czworakować i czy należy się martwić, jeśli ten etap się opóźnia?
W tym artykule dowiesz się, w jakim wieku dzieci zazwyczaj zaczynają czworakować, jakie etapy poprzedzają tę umiejętność, jak wspierać rozwój motoryczny malucha oraz kiedy warto skonsultować się ze specjalistą.
Czworakowanie to kluczowy etap w rozwoju motorycznym dziecka
Kiedy dziecko zaczyna czworakować? Typowe ramy czasowe
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), większość dzieci zaczyna czworakować między 8. a 10. miesiącem życia [1]. Należy jednak pamiętać, że rozwój każdego dziecka przebiega w indywidualnym tempie, a normy rozwojowe określają jedynie przedziały czasowe.
| Etap rozwoju | Typowy wiek | Dopuszczalny zakres wg WHO |
| Pełzanie | 6-7 miesiąc | 5-9 miesiąc |
| Raczkowanie (do tyłu) | 7-8 miesiąc | 6-10 miesiąc |
| Czworakowanie | 8-10 miesiąc | 5,5-13,5 miesiąc |
| Siadanie samodzielne | 7-9 miesiąc | 4-11 miesiąc |
Warto zauważyć, że według badań około 4-10% zdrowych dzieci całkowicie pomija etap czworakowania i przechodzi bezpośrednio do chodzenia [2]. Nie jest to powód do niepokoju, o ile ogólny rozwój motoryczny dziecka przebiega prawidłowo.
Etapy rozwoju ruchowego prowadzące do czworakowania
Czy wiesz? Czworakowanie ma ogromny wpływ na rozwój mózgu dziecka. Podczas tej aktywności obie półkule mózgowe muszą ze sobą współpracować, co sprzyja tworzeniu nowych połączeń nerwowych i rozwojowi integracji sensorycznej [3].
Etapy prowadzące do czworakowania – jak dziecko uczy się poruszać
Zanim dziecko zacznie sprawnie czworakować, przechodzi przez kilka etapów rozwoju motorycznego. Każdy z nich jest ważny i przygotowuje malucha do kolejnych umiejętności.
Od podnoszenia główki do pełzania
- 2-3 miesiąc: Unoszenie główki podczas leżenia na brzuszku
- 4-5 miesiąc: Podpieranie się na przedramionach i unoszenie klatki piersiowej
- 5-6 miesiąc: Obracanie się z brzucha na plecy
- 6-7 miesiąc: Obracanie się z pleców na brzuch i pełzanie
Pełzanie to ważny etap poprzedzający czworakowanie
Raczkowanie a czworakowanie – jaka jest różnica?
Choć terminy „raczkowanie” i „czworakowanie” są często używane zamiennie, istnieje między nimi różnica. Raczkowanie to przemieszczanie się dziecka do tyłu, gdy po raz pierwszy próbuje ono poruszać się w pozycji czworaczej. Czworakowanie natomiast to już naprzemienne poruszanie się do przodu na rękach i kolanach [4].
Raczkowanie (do tyłu)
- Ruch głównie do tyłu
- Często pierwszy sposób poruszania się w pozycji czworaczej
- Dziecko odpycha się rączkami, co powoduje przesuwanie się do tyłu
- Zwykle pojawia się około 7-8 miesiąca życia
Czworakowanie (do przodu)
- Naprzemienne ruchy rąk i nóg do przodu
- Bardziej zaawansowana forma poruszania się
- Wymaga lepszej koordynacji i równowagi
- Zwykle pojawia się około 8-10 miesiąca życia
Ile czasu od pełzania do raczkowania?
Przejście od pełzania do raczkowania, a następnie do czworakowania zazwyczaj zajmuje od 2 do 4 tygodni, choć u niektórych dzieci może trwać dłużej. W tym czasie dziecko eksperymentuje z nową pozycją, uczy się utrzymywać równowagę i koordynować ruchy [5].
Przejście od pełzania do czworakowania to proces, który wymaga czasu i praktyki
„Czworakowanie to nie tylko sposób przemieszczania się, ale także kluczowy etap w rozwoju integracji sensorycznej dziecka. Podczas czworakowania mózg uczy się koordynować informacje z różnych zmysłów, co ma fundamentalne znaczenie dla późniejszego rozwoju.”
Jak wygląda prawidłowe czworakowanie?
Prawidłowa pozycja czworacza i sposób poruszania się mają duże znaczenie dla harmonijnego rozwoju dziecka. Warto wiedzieć, jak powinna wyglądać poprawna technika czworakowania.
Prawidłowa pozycja czworacza
- Głowa uniesiona, wzrok skierowany przed siebie
- Plecy proste (bez nadmiernego wygięcia w dół lub górę)
- Ramiona ustawione nad dłońmi
- Biodra nad kolanami
- Dłonie otwarte i płasko oparte o podłoże
- Kolana rozstawione na szerokość bioder
Prawidłowa pozycja czworacza – kluczowa dla zdrowego rozwoju
Objawy zbliżającego się czworakowania
Zanim dziecko zacznie sprawnie czworakować, możesz zaobserwować pewne sygnały wskazujące, że jest na to gotowe:
- Przyjmowanie pozycji czworaczej i kołysanie się w przód i tył („rocking”)
- Próby unoszenia jednocześnie ręki i przeciwnej nogi
- Umiejętność samodzielnego siadania
- Większa stabilność tułowia podczas zabawy w pozycji siedzącej
- Zwiększona ciekawość przedmiotów znajdujących się poza zasięgiem
Ważne: Bujanie się na czworakach (tzw. „rocking”) to naturalny etap przygotowawczy przed właściwym czworakowaniem. Dziecko w ten sposób wzmacnia mięśnie i uczy się utrzymywać równowagę w nowej pozycji [6].
Jak wspierać naukę czworakowania? Praktyczne porady dla rodziców
Istnieje wiele sposobów, by wspierać dziecko w nauce czworakowania. Pamiętaj jednak, że każde dziecko rozwija się we własnym tempie i nie należy wymuszać nowych umiejętności.
Ćwiczenia wspierające rozwój czworakowania
Wspólne ćwiczenia z dzieckiem wspierają rozwój umiejętności motorycznych
Ćwiczenia na brzuszku
- Regularne układanie dziecka na brzuszku (kilka razy dziennie po kilka minut)
- Zachęcanie do sięgania po zabawki podczas leżenia na brzuchu
- Podkładanie zrolowanego ręcznika pod klatkę piersiową dla lepszego podparcia
Ćwiczenia w pozycji czworaczej
- Delikatne podtrzymywanie dziecka za bioderka w pozycji czworaczej
- Tworzenie „tunelu” z poduszek do przechodzenia na czworakach
- Demonstrowanie czworakowania przez rodzica (dzieci uczą się przez naśladowanie)
Zabawy stymulujące do czworakowania
- Zabawa w „gonienie” – połóż się na podłodze i zachęcaj dziecko, by do ciebie „doczołgało się”
- Tor przeszkód – ułóż poduszki, zabawki i inne bezpieczne przedmioty, które dziecko będzie musiało ominąć
- Zabawa z lustrem – umieść lustro na podłodze, by dziecko mogło obserwować swoje ruchy
- Zabawki na odległość – umieszczaj ulubione zabawki dziecka nieco poza jego zasięgiem, by zachęcić je do przemieszczania się
Strategicznie rozłożone zabawki mogą zachęcić dziecko do czworakowania
Jak przygotować przestrzeń do nauki czworakowania?
Odpowiednie przygotowanie otoczenia jest kluczowe dla bezpiecznej nauki czworakowania:
- Zapewnij miękką, ale stabilną powierzchnię (mata do raczkowania, dywan)
- Usuń niebezpieczne przedmioty z zasięgu dziecka
- Zabezpiecz gniazdka elektryczne i kable
- Ubieraj dziecko w wygodne, niekrępujące ruchów ubrania
- Podczas nauki czworakowania pozwól dziecku być boso lub w skarpetkach antypoślizgowych
Uwaga: Unikaj nadmiernego korzystania z chodzików, huśtawek i innych urządzeń ograniczających swobodę ruchu dziecka. Mogą one opóźniać naturalny rozwój motoryczny, w tym naukę czworakowania [7].
Kiedy martwić się brakiem czworakowania? Obawy rodziców
Choć każde dziecko rozwija się we własnym tempie, istnieją sytuacje, które mogą wymagać konsultacji ze specjalistą.
Czy każde dziecko musi czworakować?
Nie każde dziecko przechodzi przez etap czworakowania. Badania pokazują, że około 4-10% zdrowych dzieci pomija ten etap i przechodzi bezpośrednio do chodzenia [8]. Jeśli dziecko rozwija inne umiejętności motoryczne prawidłowo, brak czworakowania sam w sobie nie jest powodem do niepokoju.
Niektóre dzieci zamiast czworakować wybierają alternatywne sposoby poruszania się
Nietypowe sposoby czworakowania
Istnieją różne warianty czworakowania, które mogą być całkowicie normalne:
- Raczkowanie do tyłu – często pierwszy sposób poruszania się w pozycji czworaczej
- Przesuwanie się na pośladkach – niektóre dzieci preferują „siadanie i przesuwanie”
- Czworakowanie asymetryczne – dziecko może początkowo preferować jedną stronę ciała
- Czołganie się na brzuchu – niektóre dzieci dłużej pozostają w fazie pełzania
„Brak czworakowania nie zawsze jest powodem do niepokoju. Ważniejsze jest, czy dziecko osiąga kolejne kamienie milowe rozwoju motorycznego i czy jego ogólna koordynacja ruchowa rozwija się prawidłowo.”
Kiedy skonsultować się ze specjalistą?
Warto rozważyć konsultację z pediatrą, neurologiem lub fizjoterapeutą dziecięcym, jeśli:
- Dziecko ma 10-12 miesięcy i nie wykazuje żadnych prób przemieszczania się
- Występuje wyraźna asymetria w ruchach (używa tylko jednej strony ciała)
- Dziecko porusza się w nietypowy sposób i ma trudności z koordynacją
- Maluch przestał czworakować, mimo że wcześniej tę umiejętność opanował
- Występują inne niepokojące objawy, jak wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe
Fizjoterapeuta dziecięcy może ocenić prawidłowość rozwoju motorycznego
Pamiętaj: Wczesna interwencja w przypadku problemów z rozwojem motorycznym może przynieść najlepsze efekty. Jeśli masz wątpliwości, lepiej skonsultować się ze specjalistą [9].
Dlaczego czworakowanie jest ważne? Korzyści dla rozwoju dziecka
Czworakowanie to znacznie więcej niż tylko sposób przemieszczania się. Ta aktywność ma ogromny wpływ na całościowy rozwój dziecka.
Czworakowanie wspiera rozwój wielu obszarów funkcjonowania dziecka
Korzyści fizyczne
- Wzmacnianie mięśni ramion, nóg, brzucha i pleców
- Rozwój koordynacji ruchowej
- Doskonalenie równowagi
- Prawidłowe kształtowanie stawów biodrowych
- Przygotowanie do chodzenia
Korzyści neurologiczne
- Stymulacja połączeń między półkulami mózgowymi
- Rozwój integracji sensorycznej
- Doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej
- Wsparcie rozwoju orientacji przestrzennej
- Stymulacja rozwoju mowy
Wpływ czworakowania na późniejszy rozwój
Badania sugerują, że czworakowanie może mieć pozytywny wpływ na późniejsze umiejętności dziecka, takie jak [10]:
- Zdolności motoryczne (bieganie, skakanie, wspinanie się)
- Umiejętności grafomotoryczne (rysowanie, pisanie)
- Koncentracja i uwaga
- Koordynacja ruchowa potrzebna w sporcie
- Orientacja przestrzenna i lateralizacja
„Czworakowanie to jeden z najważniejszych etapów rozwoju motorycznego dziecka. Podczas tej aktywności mózg uczy się integrować informacje z różnych zmysłów i koordynować ruchy obu stron ciała, co ma fundamentalne znaczenie dla późniejszego rozwoju poznawczego.”
Powiązane kamienie milowe w rozwoju dziecka
Czworakowanie jest częścią szerszego procesu rozwoju motorycznego dziecka. Oto inne ważne umiejętności, które pojawiają się w podobnym okresie:
| Umiejętność | Typowy wiek | Związek z czworakowaniem |
| Samodzielne siadanie | 7-9 miesiąc | Wymaga podobnej siły mięśni tułowia i kontroli postawy |
| Podnoszenie się na rękach | 5-7 miesiąc | Przygotowuje górną część ciała do czworakowania |
| Stanie przy meblach | 9-12 miesiąc | Często następuje po opanowaniu czworakowania |
| Pierwsze kroki | 12-18 miesiąc | Wykorzystuje siłę mięśni i koordynację rozwiniętą podczas czworakowania |
Sekwencja rozwoju motorycznego od czworakowania do pierwszych kroków
Kiedy dziecko zaczyna chodzić po opanowaniu czworakowania?
Po opanowaniu czworakowania, większość dzieci zaczyna chodzić w ciągu 2-4 miesięcy. Typowa sekwencja wygląda następująco:
- Sprawne czworakowanie (8-10 miesiąc)
- Podciąganie się do pozycji stojącej (9-11 miesiąc)
- Chodzenie bokiem przy meblach (10-12 miesiąc)
- Stanie bez podparcia (11-13 miesiąc)
- Pierwsze samodzielne kroki (12-15 miesiąc)
Ważne: Nie należy przyspieszać nauki chodzenia kosztem czworakowania. Każdy etap rozwoju motorycznego ma swoje znaczenie i przygotowuje dziecko do kolejnych umiejętności [11].
Podsumowanie: wspieranie naturalnego rozwoju dziecka
Czworakowanie to kluczowy etap w rozwoju motorycznym dziecka, który pojawia się zazwyczaj między 8. a 10. miesiącem życia. Pamiętaj jednak, że każde dziecko rozwija się we własnym tempie, a niektóre mogą ten etap całkowicie pominąć.
Najważniejsze informacje o czworakowaniu:
- To naturalny etap rozwoju, który nie wymaga specjalnego treningu
- Wspiera rozwój fizyczny, neurologiczny i poznawczy dziecka
- Poprzedzają go etapy pełzania i raczkowania do tyłu
- Można wspierać jego rozwój poprzez odpowiednie zabawy i ćwiczenia
- Brak czworakowania nie zawsze jest powodem do niepokoju
Najlepszym wsparciem dla rozwoju dziecka jest cierpliwość i zachęta
Jako rodzic, najlepiej możesz wspierać rozwój swojego dziecka poprzez zapewnienie mu bezpiecznej przestrzeni do eksploracji, cierpliwość i radość z każdego nowego osiągnięcia. Pamiętaj, że rozwój to proces, a nie wyścig – każde dziecko ma swój własny, unikalny rytm.
„Najważniejszym aspektem wspierania rozwoju motorycznego dziecka jest podążanie za jego naturalnym tempem i potrzebami. Zamiast przyspieszać kolejne etapy, warto cieszyć się każdym z nich i tworzyć warunki sprzyjające naturalnemu rozwojowi.”
Źródła:
- https://www.who.int/childgrowth/standards/motor_milestones/en/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16817682/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8544808/
- https://www.aap.org/en-us/about-the-aap/aap-press-room/Pages/Infant-Motor-Development.aspx
- https://pediatrics.aappublications.org/content/early/2020/01/02/peds.2019-2953
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0163638318301309
- https://pediatrics.aappublications.org/content/138/5/e20162589
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC11226364/
- https://www.cdc.gov/ncbddd/actearly/milestones/index.html
- https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fneur.2021.731374/full
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0163638319301675
Data aktualizacji: 11.09.2025
Zuzanna Nowakowska to ceniona autorka w dziedzinie ciąży i parentingu, oferująca przyszłym rodzicom rzetelne porady i wsparcie w jednym z czołowych serwisów o parentingu. Jej zaangażowanie w promowanie świadomego rodzicielstwa przyniosło jej szerokie uznanie oraz lojalne grono czytelników.