Dysplazja stawu biodrowego u niemowląt – jakie są objawy i przyczyny? Sposoby na leczenie
Dysplazja stawów biodrowych to inaczej mówiąc ich niedorozwój u niemowlaka. Polega zazwyczaj na tym, że panewka u dziecka jest płytsza niż powinna, co powoduje, że staje się niestabilna.
Najłatwiej wyobrazić to sobie w następujący sposób: ściśnijcie jedną dłoń w pięść (to główka, czyli zakończenie kości udowej), a drugą dłonią obejmijcie ją (to jest wgłębienie w miednicy nazywane panewką stawową). Tak jest zbudowane biodro. Jeśli ta część, która obejmuje pięść, jest zbyt płytka, pięść poruszając się w różnych kierunkach, może z niej wyskoczyć.
Jest to stosunkowo częste schorzenie u niemowląt – występuje u 1 na 20 dzieci. Ponieważ wczesne rozpoznanie jest bardzo istotne dla skutecznego leczenia, każdemu dziecku powinno się wykonywać badania bioderek pierwszy raz zaraz po urodzeniu, jeszcze w szpitalu, a drugi raz pomiędzy 3 a 8 tygodniem życia, choć oficjalnie podaje się, że badanie to powinno się wykonać do 12 tygodnia życia. To nie koniec – w szóstym i dziewiątym miesiącu życia dziecko czekają jeszcze dwie wizyty kontrolne, by wykluczyć wszelkie nieprawidłowości.
Nierozpoznana i nieleczona w porę dysplazja stawu biodrowego powoduje, że ruchy w stawie biodrowym są ograniczone, co prowadzi do utykania u dzieci, a w późniejszym wieku do zmian zwyrodnieniowych.
Przyczyny dysplazji stawów biodrowych u niemowląt
Choć nie jest jasne, dlaczego u jednych dzieci występuje dysplazja stawów biodrowych, a u innych nie, istnieją czynniki, które zwiększają ryzyko:
- małowodzie w ciąży (mała ilość wód płodowych i mały brzuch podczas ciąży powodują, że dziecku jest ciasno i nie może prawidłowo ćwiczyć nóżek);
- wysoka masa urodzeniowa (efekt j.w.);
- ułożenie miednicowe podczas ciąży i poród pośladkowy;
- asymetryczne ułożenie kończyn płodu w macicy;
- wysoka waga urodzeniowa;
- ciąża mnoga;
- czynniki genetyczne (stwierdzono, że tendencje do dysplazji stawów są dziedziczne);
- płeć żeńska – większa ilość relaksyny i estrogenów powodują u płodu rozluźnienie elementów stawów, stają się one wówczas bardzo elastyczne i niestabilne – dysplazja stawów biodrowych występuje 5 razy częściej u dziewczynek niż u chłopców.
Objawy dysplazji stawu – co powinno zaniepokoić?
Choć na wizytę do ortopedy należy się udać w pierwszym kwartale życia każdego dziecka bez względu na to, czy widzimy w jego nóżkach coś dziwnego czy nie, są pewne zachowania, które powinny rodziców zaniepokoić i być może przyspieszyć wizytę u specjalisty:
- Niemowlak sprawia wrażenie, że nie może rozchylić nóżek na boki (np. płacząc nie wyrzuca ich na boki);
- Maluch prawie zawsze nierówno, niesymetrycznie układa nóżki;
- Podczas prób zabawy nóżkami noworodka, nie poddaje się on machaniu kończynami, stawia lekki opór i zaczyna płakać;
- Jedna nóżka sprawia wrażenie dłuższej od drugiej;
- Fałdki między pośladkami a udami nie są symetryczne po obu stronach.
Te cechy nie muszą świadczyć o dysplazji, ale mogą być sygnałem, że z biodrami dziecka dzieje się coś niepokojącego.
Diagnostyka i leczenie dysplazji stawów biodrowych
Podczas kontrolnej wizyty u ortopedy, zbada on biodra dziecka manualnie i wykona badanie usg. Nawet doświadczony lekarz specjalizujący się w leczeniu niemowląt nie jest w stanie wyczuć wszelkich zmian podczas badania dłońmi – może co najwyżej podejrzewać ich występowanie, jednak pewność daje dopiero badanie ultrasonograficzne (badań RTG nie wykonuje się dzieciom mniejszym niż roczne). A jednak sam prawidłowy wynik badania usg bioderek nie jest znakiem, że z bioderkami dziecka wszystko jest w porządku. Kompleksowa ocena stawu biodrowego obejmuje – poza oceną anatomii, także ocenę funkcji i zakresu ruchów stawu biodrowego. Ortopeda dokonuje oceny tzw. objawu Barlowa, objawu Ortolaniego oraz ruchów rotacyjnych i odwodzenia.
Uwaga! Niezmiernie rzadko zdarzają się takie sytuacje, że mimo zadowalającego wyniku badania u ortopedy w pierwszych tygodniach życia dziecka, po około pół roku następuje zahamowanie rozwoju panewki biodrowej. Jeśli rodzice zauważą niepokojące objawy (wymienione wyżej), powinni niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Zuzanna Nowakowska to ceniona autorka w dziedzinie ciąży i parentingu, oferująca przyszłym rodzicom rzetelne porady i wsparcie w jednym z czołowych serwisów o parentingu. Jej zaangażowanie w promowanie świadomego rodzicielstwa przyniosło jej szerokie uznanie oraz lojalne grono czytelników.