Jak dbać o zdrowe nogi przed dolegliwościami „ciężkich nóg” w czasie ciąży?

Pomimo troskliwej opieki lekarskiej oraz starań przyszłych matek, zdrowie nóg kobiet ciężarnych jest narażone na pojawienie się objawów niewydolności żylnej. Spuchnięte i ociężałe nogi, ból, powiększone żyły oraz ogólny dyskomfort potrafią uprzykrzyć czas oczekiwania na dziecko. Na szczęście, większość z nich mija po porodzie. Warto jednak przeciwdziałać dolegliwościom, co pozwoli uniknąć groźnych powikłań zdrowotnych.

Ciąża to ogromny wysiłek dla organizmu przyszłej mamy. Jedna z najbardziej obciążonych części kobiecego ciała to nogi. Podczas ciąży to one wykonują przecież najcięższą pracę: nie tylko dźwigają coraz większy ciężar, ale usytuowane w nich żyły muszą przetransportować znacznie więcej krwi.

W okresie ciąży w kobiecym organizmie zachodzi wiele istotnych zmian: stopniowo zwiększa się ciężar ciała a dodatkowe kilogramy obciążają żyły, wzrasta również gęstość krwi oraz jej ilość, co sprawia że przepływ krwi ulega spowolnieniu. Poważny ucisk na żyły wywiera także rosnąca macica. Jednak największe zmiany zachodzą w gospodarce hormonalnej.

W pierwszym trymestrze ciąży gwałtownie wzrasta poziom wydzielanych do krwi hormonów: estrogenu i progesteronu, których większe dawki osłabiają naczynia krwionośne, sprzyjając powstaniu żylaków. Samo posiadanie żylaków nie jest poważnym przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę, jednak dotknięte nimi nogi wymagają szczególnej uwagi.

Właściwa profilaktyka i sposób leczenia pozwolą uniknąć niebezpiecznych dla zdrowia matki i dziecka powikłań, takich jak: skrzepy krwi, zakrzepica żył głębokich, zapalenie żył lub zespół przekrwienia miednicy oraz złagodzą dolegliwości „ciężkich nóg”.

Płaskostopie w ciąży

Najczęstsze problemy ze stopami, jakich doświadczają kobiety w ciąży, to płaskostopie i obrzęki. Inne częste dolegliwości to zmęczenie dolnej części nóg, nagłe skurcze i uczucie ciężkości w nogach oraz żylaki w ciąży. Problemy z nogami zwykle ustępują po porodzie.

Profilaktyka zdrowych nóg w ciąży

Gdy Twoja ciąża przebiega prawidłowo możesz pozwolić sobie na umiarkowaną dawkę ruchu. Unikaj jednak zbyt intensywnych ćwiczeń. Niewskazane jest silne przegrzewanie organizmu. Należy również w tym czasie zrezygnować z sauny, solarium i nadmiernej ekspozycji skóry na słońcu, ponieważ nadmierne ciepło wpływa na osłabienie stanu żył.

Staraj się często spacerować. To poprawi krążenie oraz wzmocni mięśnie łydek wypychające krew żylną w stronę serca. Dozwolone jest także korzystanie z pływalni z zachowaniem podstawowych zasad higieny osobistej. Staraj się kontrolować przyrost wagi.

Nadprogramowe kilogramy dodatkowo obciążają żyły nóg i miednicy. Podczas odpoczynku opieraj nogi na taborecie lub podnóżku. Unikaj siedzenia na zbyt niskich meblach, zakładania nogi na nogę oraz krzyżowania nóg. Przed zaśnięciem ułóż ciało na lewym boku. W ten sposób odciążysz znajdującą się po prawej stronie główną żyłę dolną. O ile to możliwe ograniczaj do minimum czas spędzany w bezruchu w pozycji stojącej lub siedzącej. O ile nie masz przeciwwskazań możesz spróbować medytować i odpoczywać relaksując się w pozycji siedzącej po turecku.

Wskazówki zdrowe i silne nogi w ciąży:

• • Przynajmniej raz dziennie potrzymaj je przez chwilę uniesione do góry albo oparte na poręczy fotela, łóżka itp.
  • Masuj je energicznie kilka razy dziennie, zaczynając od stóp i dochodząc aż do bioder; w ten sposób pobudzisz krążenie. Kończąc kąpiel pod prysznicem, opłucz je strumieniem zimnej wody.
  • Nie wystawiaj nóg na słońce ani nie trzymaj w pobliżu źródła ciepła; nie depiluj też woskiem, gdyż ciepło rozszerza naczynia krwionośne.
  • Codziennie ćwicz (maszeruj, pływaj – unikaj jednak forsownego wysiłku).
  • Od samego początku ciąży ubieraj się luźno i noś wygodne buty, nawet jeśli nie puchną ci stopy.
  • Jeśli masz skłonności do żylaków, noś specjalne skarpety (rajstopy).

• Prawidłowo się odżywiaj – nieodpowiednia dieta sprzyja powstawaniu żylaków. Stwierdzono, że w wielu plemionach afrykańskich, których posiłki składają się z produktów nieprzetworzonych, żylaki występują stosunkowo rzadko, choć liczba ciąż przypadających na kobietę jest znacznie wyższa niż np. w Europie.
• Staraj się utrzymywać prawidłową postawę i dawać swoim stopom czas na odpoczynek. Zmiany w organizmie kobiety podczas ciąży powodują również zmianę środka ciężkości. Ponadto przyrost masy ciała powoduje, że naturalnie wzrasta obciążenie kolan i stóp.
• Odpoczywaj z uniesionymi nogami, jak również siadaj z podniesionymi nogami – pozwala to na lepszą cyrkulację krwi i zmniejsza obrzęki kończyn dolnych;
• Noś odpowiednie obuwie – np. buty sportowe, które zapewnią dodatkowe wsparcie dla łuku stopy. Przydać ci się mogą też odpowiednie wkładki do butów. Działania te pozwolą przezwyciężyć płaskostopie. Warto także pamiętać, aby kupować buty po południu, kiedy stopy są opuchnięte bardziej niż rano, co pozwoli dobrać odpowiednią parę. Poza tym buty muszą pasować od razu – nie warto wierzyć, że się same dopasują. Lepsze będą też te zapinane na suwak i na płaskim obcasie.
• Ponieważ stopy mają tendencję do przesuszania wskazane jest smarowanie ich specjalnymi kremami lub żelami. W ciągu dnia może się przydać kosmetyk, który ma właściwości chłodzące, z miętą pieprzową lub mentolem. Nie tylko korzystnie wpłynie na skórę, ale także pomoże zapobiec obrzękom nóg w ciąży. Możesz też przygotować dla swoich stóp kąpiel natłuszczającą z olejkiem do kąpieli lub oliwą z oliwek.
• Ponieważ następuje przyrost wagi w ciąży, skóra stóp jest mocniej naciskana. Dlatego mogą się na niej pojawić odciski. By się ich pozbyć, można użyć specjalnie przeznaczonego do tego celu płynu lub maści i smarować je dopóki nie odpadną.
• W pierwszych miesiącach ciąży możesz nie mieć problemów z obcinaniem paznokci u placów u nóg. Natomiast gdy brzuszek się powiększy, może być z tym już kłopot. Warto wtedy skorzystać z usług kosmetyczki, która wykonana profesjonalny pedicure. Dzięki temu stopa będzie zadbana.

Kiedy wybrać się do lekarza z bolącymi nogami?

Niekiedy dolegliwości związane z uczuciem „ciężkich nóg” mogą narastać. Warto wówczas udać się do lekarza ginekologa lub lekarza specjalisty chorób naczyniowych (np. flebologa, angiologia), aby skonsultować z nim możliwą metodę leczenia. Jedną z zalecanych przez specjalistów metod łagodzenia obrzęków nóg podczas ciąży jest kompresjoterapia. Nie stwarza ona najmniejszego ryzyka zaburzeń w rozwoju płodu i jest bezpieczna również w okresie karmienia piersią, kiedy nadal większość leków i zabiegów usunięcia żylaków jest niewskazana.

Poproś też lekarza o wykonanie ultrasonografii nóg. Badanie to umożliwia dokładne zbadanie stanu żył i zastawek żylnych oraz natychmiast wychwytuje ewentualne stany chorobowe. Jest całkowicie bezbolesne i bezinwazyjne. Przeprowadza się je w warunkach ambulatoryjnych za pomocą sondy z wiązką ultradźwiękową, którą przykłada się do powierzchni skóry. Można wykonać je w specjalistycznych poradniach flebologicznych.

Zuzanna Nowakowska

Zuzanna Nowakowska to ceniona autorka w dziedzinie ciąży i parentingu, oferująca przyszłym rodzicom rzetelne porady i wsparcie w jednym z czołowych serwisów o parentingu. Jej zaangażowanie w promowanie świadomego rodzicielstwa przyniosło jej szerokie uznanie oraz lojalne grono czytelników.