Zaparcia i zatwardzenie u niemowlaka – sposoby co stosować?
Rodzice często martwią się, że ich dziecko ma zaparcia. Tymczasem rytm defekacji niemowląt charakteryzuje się znaczną zmiennością i w dużym stopniu uzależniony jest od sposobu karmienia.
Problemy z robieniem kupki przez dziecko
U dzieci karmionych piersią może dochodzić do oddawania stolca po każdym karmieniu (czyli nawet do 10 razy na dobę), a u niemowląt, którym podaje się mleko modyfikowane wypróżnienia są rzadsze – do 2-3 razy w ciągu dnia. Rodzaj pokarmu wpływa również na wygląd i konsystencję kupki. Podczas karmienia mlekiem matki jest ona luźniejsza, a kolor kupki w dużej mierze zależy od tego, co zjadła mama. Niemowlęta karmione mieszankami mlekozastępczymi mają kupkę bardziej zbitą i papkowatą.
Twój niepokój powinno wzbudzić zachowanie dziecka podczas wypróżniania, jeśli:
- płacze,
- jest drażliwe,
- widać oznaki świadczące o tym, że wypróżnianie sprawia mu ból,
- ma twardy, nabrzmiały brzuszek,
- występują nasilone ulewania lub wymioty,
- nastąpił spadek apetytu,
- można zauważyć krew w stolcu,
- obserwuje się zmniejszenie przyrostu masy ciała.
- Kupka, która wygląda inaczej, niż dotychczas. „Zwykły” stolec oddawany przez małe dziecko przypomina jajecznicę. W przypadku zaparć najczęściej znajdujemy w pampersie suche, twarde kuleczki.
- Dziecko nie tylko długo nie oddaje kupki, ale też występują u niego inne niepokojące objawy – na przykład czerwone plamy na policzkach. Wtedy problem może być spowodowany występującą u malucha skazą białkową, przy której konieczne jest podawanie specjalnego mleka modyfikowanego.
W przypadku dostrzeżenia któregoś z tych objawów należy bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem. Nie można bagatelizować nagle powstających zaparć, ponieważ mogą one wskazywać na różnego rodzaju zaburzenia. Często do zmniejszenia częstotliwości wypróżnień i zmiany konsystencji stolca na bardziej zbity dochodzi podczas przejścia na karmienie mieszankami modyfikowanymi.
Jak odróżnić zaparcia od indywidualnego rytmu wypróżnień ?
U dzieci poniżej 6. miesiąca życia zaparcia diagnozuje się, kiedy niemowlę płacze podczas wypróżniania, ma twardy i nabrzmiały brzuszek, jest niespokojne, widać, że ta czynność sprawia mu ból oraz obserwuje się zmniejszenie apetytu. U dzieci, które skończyły już 6. miesięcy życia można mówić o zaparciach, kiedy do wypróżniania dochodzi rzadziej niż 2 razy w tygodniu, a stolec ma zbitą konsystencję i dziecko świadomie próbuje powstrzymać się od jego zrobienia.
Często można również zaobserwować, że dziecko ma wzdęcia, słabszy apetyt, zmniejszenie przyrostu masy ciała, a defekacja sprawia mu ból. Jeżeli dziecko wypróżnia się nawet co 2 dni, ale ta czynność nie sprawia mu bólu i nie obserwujemy żadnego innego z wymienionych powyżej niepokojących objawów, to być może niemowlę ma właśnie taki indywidualny rytm wypróżnień.
Jakie są przyczyny zaparć?
Rodzice często zastanawiają się skąd u ich dziecka pojawiły się zaparcia. W większości przypadków jest to wynik błędów żywieniowych mamy. Czynnikami sprzyjającymi ich powstawaniu jest spożywanie małych ilości błonnika pokarmowego (zawartego w grubych kaszach, pieczywie pełnoziarnistym, otrębach pszennych oraz surowych owocach i warzywach) oraz płynów.
Za ich powstanie może również odpowiadać spożywanie zbyt dużej ilości pokarmów mających działanie zapierające, czyli m. in. kakao, czekolady, ryżu i bananów. U niemowląt karmionych sztucznie problem z regularnym wypróżnianiem może być spowodowany nieprawidłowo dobraną mieszanką albo błędnym jej przygotowaniem. W takim przypadku warto rozważyć zmianę mleka modyfikowanego, albo zastanowić się czy nie dosypujemy za dużo proszku w stosunku do wody. Niekiedy przyczyną zaparć jest tzw. pieluszkowe zapalenie skóry, które powoduje ból podczas wypróżniania. W tym przypadku dziecko świadomie unika wypróżniania, ponieważ kojarzy mu się ono z cierpieniem.
Zobacz: Rodzaje mleka modyfikowanego dla niemowląt – jakie mleko następne i zastępcze?
Sposoby na zaparcia u niemowlaka
Do momentu kiedy dziecko karmione jest mlekiem matki ogromny wpływ na zaparcia maluszka ma rodzaj pokarmu przez nią spożywany. Jeżeli zaobserwujemy albo chociaż podejrzewamy zaparcia u naszego dziecka warto zastanowić, czy czasami nasza dieta nie jest ich przyczyną. Należy zwrócić uwagę przede wszystkim na ilość spożywanego błonnika pokarmowego, który odpowiada za formowanie mas kałowych, przyspiesza pasaż jelitowy i ułatwia wypróżnianie.
Nie bez kozery nazywany jest „szczotką organizmu”, ponieważ przyspiesza usuwanie niestrawionych resztek pokarmu z organizmu. Zawarty jest on przede wszystkim w otrębach pszennych, ciemnym pieczywie, grubych kaszach oraz surowych owocach i warzywach. Żeby błonnik mógł w pełni zadziałać w organizmie niezbędne jest picie co najmniej 1,5-2 l płynów każdego dnia.
Co podać dziecku na zaparcia?
U niemowląt karmionych już pokarmami stałymi należy zwrócić uwagę na te same produkty, co w diecie mamy. Zatem ryż należy zastąpić kaszką, kleikiem i pieczywem kukurydzianym. Korzystne rezultaty przynosi podawanie soków albo przecierów z jabłek i śliwek. Warto do posiłków dodawać łyżkę oliwy z oliwek, która ułatwi wypróżnianie. Nie można zapominać również o podawaniu dziecku płynów. Najlepiej wody źródlanej niegazowanej niskozmineralizowanej o niskiej zawartości sodu.
Co na zatwardzenie dla niemowlaka – jak pomoc dziecku przy zaparciu?
Dzieciom od 8. miesiąca życia niemowlaka można podać w małych ilościach rozdrobnione śliwki suszone i przygotowany z nich kompot. Wpływ na perystaltykę jelit ma również aktywność fizyczna. W momencie, gdy dziecko raczkuje albo już chodzi samodzielnie zachęcajmy je przez różnego rodzaju zabaw ruchowe i bawmy się razem z nim, np. piłką. Dodatkowo można pobudzać jelita do pracy poprzez wykonywanie niemowlęciu masażu brzuszka kilka razy dziennie. Niedobrym pomysłem jest stymulowanie wypróżnień poprzez wkładanie dziecku do odbytu termometru albo palca. Takie postępowania może jedynie przyczynić się do powstania problemu zaparć, ponieważ dziecko będzie uzależniać oddanie stolca od tego rodzaju pobudzania, a co za tym idzie nie będzie potrafiło samodzielnie się wypróżnić. Jeżeli wdrożenie metod dietetycznych nie powoduje poprawy i robienie kupki cały czas sprawia dziecku ból, a stolce są bardzo twarde należy zgłosić się do lekarza. Nie powinno się podawać niemowlęciu żadnego leku ani syropu bez porozumienia z pediatrą. Zazwyczaj w pierwszej kolejności podaje się laktulozę w syropie. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe dawkowanie tego leku, ponieważ może to mieć bardzo duży wpływ na jego skuteczność.
Dyschezja u niemowlaka
Jeżeli zaobserwujesz, że dziecko w czasie swoich 3 pierwszych miesięcy życia przed wypróżnieniem nagle zaczyna piskliwie krzyczeć przez około 10-30 minut i ma zaczerwienioną twarz, ale oddaje miękki stolec to prawdopodobnie nie są to zaparcia, a dyschezja. Zaburzenie powstające w wyniku niewykształcenia przez niemowlę umiejętności koordynacji wypróżniania z zaciskaniem głośni, co w konsekwencji doprowadza do zwiększenia ciśnienia wewnątrzbrzusznego. W tym przypadku płacz stanowi równoważnik parcia. Zaburzenie to zazwyczaj zanika około 3. miesiąca życia niemowlaka, kiedy dziecko wykształca zdolność zaciskania głośni w momencie wypróżniania.
Zuzanna Nowakowska to ceniona autorka w dziedzinie ciąży i parentingu, oferująca przyszłym rodzicom rzetelne porady i wsparcie w jednym z czołowych serwisów o parentingu. Jej zaangażowanie w promowanie świadomego rodzicielstwa przyniosło jej szerokie uznanie oraz lojalne grono czytelników.