Wtórna niewydolność jajników – przyczyny, objawy i leczenie
Wtórna niewydolność jajników jest spowodowana chorobami układu podwzgórzowo-przysadkowego. U kobiet w okresie rozrodczym dominują zaburzenia miesiączkowania – pierwotny lub wtórny brak miesiączki.
Co nazywamy wtórną niewydolnością jajników?
Stężenie hormonów jajnikowych i gonadotropin we krwi są małe. Należy oznaczyć w surowicy stężenie prolaktyny, gonadotropin, estradiolu i androgenów. Badania ilości hormonów pozwalają ustalić przyczynę wtórnej niewydolności jajników. W przypadku wrodzonego izolowanego niedoboru gonadoliberyny – GnRH (izolowany hipogonadyzm hipogonadotropowy) występuje niepełny rozwój lub brak cech pokwitania oraz pierwotny brak miesiączki.
Jeśli hipogonadyzm hipogonadotropowy współistnieje z upośledzeniem węchu stwierdza się zespół Kallmana (zaburzenie o podłożu genetycznym). Zaburzenia miesiączkowania mogą być spowodowane głodzeniem. Głodzenie, np. w przebiegu jadłowstrętu psychicznego (anoreksja), jest przyczyną wydłużenia fazy pomiesiączkowej, następnie skrócenia fazy przedmiesiączkowej i ostatecznie wtórnego braku miesiączki. Istotne znaczenie ma przywrócenie prawidłowego odżywiania się i przyrost masy ciała.
Pomocniczo można zastosować leczenie hormonalne. Nie jest to konieczne do 18 rż. Po upływie tego czasu podaje się hormony jajnikowe z okresowymi przerwami, np. na około 3 miesiące. W okresach przerw oczekuje się na powrót samoistnego rytmu miesiączkowania.
Zaburzenia miesiączkowania
Zaburzenia miesiączkowania mogą wystąpić u kobiet wykonujących intensywne ćwiczenia fizyczne. Zwiększona aktywność fizyczna przyczynia się do wydłużenia fazy pomiesiączkowej, niewydolności ciałka żółtego i często do wtórnego braku miesiączki.
Jeśli dziewczynka rozpoczyna ćwiczenia przed pierwszą miesiączką (menarche) mogą one doprowadzić do jej opóźnienia nawet o około 3 lata. Zmniejszenie zawartości tłuszczu ustrojowego poniżej 17% prowadzi do zaniku cyklicznej czynności układu podwgórzowo-przysadkowego. Dodatkowym czynnikiem jest stres związany z występami na scenie lub w zawodach sportowych. Stres powoduje zmiany częstotliwości pulsacyjnego wydzielania lutropiny (LH).
W badaniach laboratoryjnych stwierdza się zmniejszone stężenie gonadotropin i steroidów jajnikowych oraz prawidłową lub opóźnioną odpowiedź na GnRH. Najprostszym sposobem przywrócenia prawidłowego miesiączkowania jest rezygnacja z intensywnych ćwiczeń fizycznych.
Wtórna niewydolność jajników leczenie
Leczenie hormonami można rozważyć jeżeli dziewczęta lub młode kobiety z brakiem miesiączki, nie decydują się na wstrzymanie treningów.
Wtórna niewydolność jajników występuje w przypadku poporodowej martwicy przysadki (zespół Sheehana). Przyczyną jest okołoporodowy wstrząs krwotoczny powodujący udar niedokrwienny przysadki, która w trakcie ciąży jest powiększona i bardzo dobrze ukrwiona. Najbardziej charakterystyczny objaw stanowi brak laktacji wynikający z nagłego zmniejszenia stężenia prolaktyny. Towarzyszą temu inne objawy niewydolności przysadki np. brak powrotu miesiączki po porodzie. Powoli rozwija się niedoczynność kory nadnerczy i niedoczynność tarczycy. W badaniach obrazowych stwierdza się obraz pustego siodła.
Zuzanna Nowakowska to ceniona autorka w dziedzinie ciąży i parentingu, oferująca przyszłym rodzicom rzetelne porady i wsparcie w jednym z czołowych serwisów o parentingu. Jej zaangażowanie w promowanie świadomego rodzicielstwa przyniosło jej szerokie uznanie oraz lojalne grono czytelników.