Wirus RS u niemowląt i wcześniaków – czym jest i jak się przed nim chronić?

Wirus RS infekujący nabłonek oddechowy u wcześniaków (sin-SISH-ul) (RSV) jest główną przyczyną chorób układu oddechowego u małych dzieci. Wirus infekuje płuca i drogi oddechowe, powodując ostre choroby układu oddechowego, które u dzieci są prawdziwą zmorą rodziców, głównie w okresie jesienno-zimowym. Zapalenia błony śluzowej nosa, krtani, tchawicy czy oskrzeli wywoływane są przede wszystkim przez wirusy. U niemowląt i małych dzieci najczęstszą przyczyną tych zakażeń jest wirus RS (respiratory syncytial virus – wirus syncytium nabłonka oddechowego).

---

Jakie są oznaki i objawy wirusa RS u wcześniaków i niemowląt?

U 20 do 30 % wszystkich dzieci pierwsze zakażenie RSV przebiega jako infekcja dolnych dróg oddechowych – zapalenie oskrzelików lub płuc. W ciągu pierwszych miesięcy życia, szczególnie u niemowląt urodzonych przedwcześnie i u innych najbardziej zagrożonych ciężkim przebiegiem choroby, RSV jest główną przyczyną ostrych zachorowań na zakażenia dróg oddechowych – przede wszystkim zapalenia oskrzelików (najmniejszych oskrzeli) i zapalenia płuc.

Wirus RS – POWIKŁANIA I OBJAWY

U dzieci urodzonych przedwcześnie może powodować poważne zakażenia układu oddechowego, w tym zapalenia oskrzelików i zapalenia płuc. Co roku wirus RS atakuje około 90% wcześniaków. Jest tak powszechny, że u większości dzieci do drugiego roku życia stwierdza się obecność przeciwciał, które potwierdzają przebycie zakażenia wywołanego przez RSV. Zachorowania występują co roku w jesiennej porze roku, a szczyt zachorowań występuje od listopada do kwietnia.

Zdrowe dzieci zwykle chorują łagodnie. Przebieg zakażenia jest często znacznie cięższy u niemowląt, zwłaszcza poniżej 6. miesiąca życia, które stanowią większość pacjentów leczonych w szpitalu z powodu infekcji RSV.

Chore niemowlęta najczęściej są źródłem zakażenia przez około od 3 do 8 dni. Dzieci, pomimo wyzdrowienia, przez 1 do 3 tygodni mogą wydzielać wirusy i być źródłem zakażenia dla otoczenia. Okres wylegania trwa około 4-6 dni. U większości dzieci zakażenie RSV przebiega jak zwykłe przeziębienie.

Podstawowymi objawami są katar, kaszel pojawiający się najczęściej po około 3 dniach od początku infekcji, ból gardła, podwyższona temperatura i złe samopoczucie. U tych pacjentów do wyzdrowienia dochodzi zwykle w ciągu 1. do 2. tygodni.

Około 80% dzieci leczonych w szpitalu w sezonie największej zachorowalności na zakażenia RSV z potwierdzonym rozpoznaniem to właśnie byłe wcześniaki. Infekcje u przedwcześnie urodzonych noworodków często przebiegają jako zapalenie dolnych dróg oddechowych – najczęściej jako zapalenie oskrzelików lub płuc i powodują ciężki stan ogólny dzieci i mogą prowadzić do nasilonej niewydolności oddechowej stanowiącej zagrożenie dla życia. W takich przypadkach konieczne jest leczenie w szpitalu, czasami w Oddziale Intensywnej Terapii.

Kiedy dziecko może zarazić się infekcją układu oddechowego wirusem rs?

Na zakażenia wirusem RS szczególnie narażone są wcześniaki urodzone między 22. tygodniem ciąży a 37. tygodniem ciąży, co związane jest z niewykształconym w pełni układem oddechowym i niedojrzałym układem odpornościowym. Niemowlę, szczególnie w pierwszych miesiącach życia, chronione jest przez przeciwciała matki, które ona przekazuje mu głównie w 3. trymestrze ciąży.

W przypadku wcześniaków urodzonych przed 3. trymestrem poziom przeciwciał może być zbyt niski i w związku z tym niewystarczający do ochrony przed zakażeniami. Co więcej, w związku z przedwczesnym urodzeniem, pęcherzyki płucne nie osiągają pełnej dojrzałości i w momencie narodzin dzieci są 10-krotnie bardziej narażone na zakażenia dolnych dróg oddechowych, niż dzieci urodzone o czasie.

Czy wirus układu oddechowego jest zaraźliwy?

Wirus układu oddechowego występujący u wcześniaków i niemowląt jest wysoce zaraźliwy. Rozprzestrzenia się poprzez kropelki zawierające wirusa, gdy ktoś kaszle lub kicha. Może również żyć na powierzchniach (takich jak blaty lub klamki) oraz na rękach i odzieży. Więc ludzie mogą to dostać, jeśli dotkną czegoś, co jest skażone.

RSV może szybko rozprzestrzeniać się w szkołach i ośrodkach opieki nad dziećmi. Niemowlęta często dostają go, gdy starsze dzieci przenoszą wirusa do domu ze szkoły i przekazują go im. Prawie wszystkie dzieci, miały RSV przynajmniej raz przed ukończeniem 2 lat!

KIEDY DZIECI ZARAŻAJĄ SIĘ WIRUSEM RS?

Dzieci często zarażają się od siebie w czasie pobytu w przedszkolu lub szkole. Starsze rodzeństwo po powrocie do domu powinno zmienić ubranie i umyć ręce. Osoby przeziębione przed każdym kontaktem z dzieckiem powinny myć ręce wodą z mydłem przez około 15-20 sekund, unikać używania tych samych przedmiotów (szczególnie kubków, talerzy, sztućców) i powstrzymać się od całowania dzieci.

Infekcje RSV często występują w epidemiach, które trwają od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Choroby układu oddechowego wywołane przez RSV — takie jak zapalenie oskrzelików lub zapalenie płuc — zwykle trwa około tygodnia, ale niektóre przypadki mogą trwać kilka tygodni. W niektórych przypadkach wirus może być poważniejszy u niemowląt. Niektórzy mogą potrzebować leczenia w szpitalu. Tam mogą być uważnie obserwowane i w razie potrzeby pobierać płyny i leczyć wszelkie problemy z oddychaniem.

Dzieci z RSV mogą mieć objawy przeziębienia, takie jak:

• zatkany lub katar,
• ból gardła,
• łagodny ból głowy,
• kaszel,
• gorączka,
• problemy z łaknieniem (mniejsza chęć do jedzenia i picia),
• rozdrażnienie i ogólne złe samopoczucie dziecka.

U wcześniaków zarażonych wirusem RS bardzo często występują dodatkowe powikłania. Może to być odma opłucnowa, zapalenie ucha środkowego czy zakażenia szpitalne związane z długim przebywaniem dziecka na oddziale neonatologicznym. Zawsze jest to groźne dla dziecka. Nawet najmniejszy katar powoduje niemożność oddychania przez nos, co z kolei może przełożyć się na trudności w karmieniu. Wirus RS jest przyczyną 50% całkowitej liczby hospitalizacji małych dzieci z powodu zapalenia płuc oraz prawie 80% hospitalizacji z powodu zapalenia oskrzelików. Powikłaniem przebytego zakażenia RSV może być rozwinięcie się przewlekłej choroby układu oddechowego podobnej do astmy.

Czasami infekcja wirusa RSV może prowadzić do:

• zapalenie oskrzelików lub zapalenie płuc, zwłaszcza u wcześniaków, a także niemowląt w wieku poniżej 1 roku życia,
• odwodnienie organizmu niemowlaka,

Trzeba zwrócić uwagę na to, że początkowo objawy ze strony układu oddechowego mogą być niewielkie. Głównie obserwuje się u dziecka niechęć do jedzenia i zmiany zachowania.

Wirus RS – domowe sposoby i profilaktyka

Mycie rąk jest ważną metodą zapobiegania chorobom zakaźnym. Najczęściej do zakażenia dochodzi drogą kontaktową, poprzez przenoszenie na rękach i różnych przedmiotach kropelek śluzu, w których znajdują się żywe wirusy. Wirus RSV może przeżyć na dłoniach przez 30 minut, a na ubraniach, meblach, zabawkach i innych przedmiotach nawet przez wiele godzin. W przypadku przebywania w niewielkiej odległości od kaszlącego chorego można zarazić się również drogą kropelkową. Dlatego ważne jest, aby przed kontaktem z wcześniakiem dokładnie umyć ręce.

Unikaj nawilżaczy z gorącą wodą i parą, które mogą być niebezpieczne i mogą poparzyć skórę. Jeśli używasz nawilżacza z chłodną mgiełką, czyść go codziennie, aby zapobiec rozwojowi pleśni i bakterii.

Jeśli Twoje dziecko jest zbyt małe, aby wydmuchać własny nosek, użyj sprayu lub kropli do nosa z solą fizjologiczną (słoną wodą) i aspiratora do nosa (lub strzykawki z gruszką), aby usunąć lepki płyn z nosa. Oczyszczanie nosa dziecka przed podaniem mu płynów może ułatwić mu picie.

Szczepionka na wirusa nabłonka oddechowego

Nie opracowano jeszcze skutecznej szczepionki przeciwko wirusowi RS, ale jedną z możliwości zabezpieczenia dziecka przed tym wirusem jest tzw. profilaktyka bierna. Polega na podawaniu dzieciom z grupy zwiększonego ryzyka przeciwciała skierowanego przeciwko wirusowi RS. Taka profilaktyka pozwala na zmniejszenie liczby i złagodzenie przebiegu zakażeń dolnych dróg oddechowych u wcześniaków. Układ odpornościowy zwalcza infekcje wirusowe wywołane przez wirus, produkując przeciwciała, które atakują wirusa.

Przeciwciała działają specyficznie poprzez wiązanie się z białkiem na powierzchni wirusa RS, dzięki czemu ograniczana jest możliwość wnikania wirusa, co w konsekwencji prowadzi do wstrzymywania jego namnażania i dalszego rozprzestrzenianie się w organizmie pacjenta.

Ochrona dzieci przed wirusem RS powinna obejmować cały sezon zwiększonej liczby zachorowań na RS (w Polsce okres od listopada do kwietnia).

Pierwsza dawka leku powinna być podana przed sezonem zachorowań na RSV, a następnie powtarzana raz w miesiącu przez cały okres zwiększonego ryzyka zakażenia wirusem RS. Przeciwciało monoklonalne podaje się w zastrzyku domięśniowym. Otrzymanie pełnej kuracji (5 dawek w okresie od listopada do kwietnia) niemal w 100% chroni wcześniaki przed ponownym pobytem na Oddziale Intensywnej Terapii.

Na czym polega program przeciwciał i biernej terapii w leczeniu wirusa rs u wcześniaków i niemowląt?

Program polega na podaniu maksymalnie 5 dawek leku w miesięcznych odstępach w sezonie zakażeń wirusem RS, który trwa od 1 października do 30 kwietnia. Jeżeli dziecko spełniające kryteria kwalifikacji do programu zostanie wypisane ze szpitala w trakcie trwania sezonu zakażeń RSV, to otrzymuje od 3 do 5 dawek leku (jednak nie mniej niż 3).

Podawanie leku należy powtarzać, bo gotowe przeciwciała podawane dziecku nie powodują, że organizm zaczyna je sam wytwarzać (tak, jak to jest w przypadku szczepionki) i zanikają po ok. 30 dniach. Aby uniknąć ryzyka powtórnej hospitalizacji zaleca się, aby dzieci zakwalifikowane do programu otrzymywały, co miesiąc dawkę leku przez cały sezon zakażeń.

Bardzo ważne jest, aby po rozpoczęciu profilaktyki kontynuować ją wg zaleceń lekarza do końca okresu zakażeń. Pominięcie zaleconej dawki podwyższa ryzyko konieczności hospitalizacji z powodu zakażenia wirusem RS.
Materiał przesłany przez internautów.