Ujście szyjki macicy – jak wygląda i jak zmienia się w trakcie ciąży?

Jeżeli ujście szyjki macicy otwiera się pod koniec ciąży, jest to znak, że zaczyna się poród. Szyjka macicy łączy pochwę i jamę macicy. Ma kształt wąskiej rurki i znajduje się u ujścia macicy, rozszerzając się następnie w pochwę. Podczas ciąży kobiety mogą spotkać się z kilkoma problemami dotyczącymi tego miejsca: z jej skracaniem, rozpulchnianiem, zbytnią miękkością… Niewydolność szyjki macicy jest groźna – może spowodować poronienie lub przedwczesny poród. Jednak nawet, gdy nie jesteś w ciąży, ujście szyjki macicy może Ci zdradzić kilka cennych informacji. Z tego artykułu dowiesz się, jaką rolę przy naturalnym planowaniu rodziny odgrywa ujście szyjki macicy.

---

Czym jest ujście szyjki macicy?

Ujście szyjki macicy to końcowy odcinek szyjki macicy. Jego górna część to wewnętrzne ujście szyjki macicy, a dolna określana jest jako zewnętrzne ujście szyjki macicy, które jest wyczuwalne palcem w pochwie.

Szyjka macicy jest częścią macicy w kształcie odwróconej gruszki, która odpowiada wąskiemu końcowi szypułki gruszki. Ta muskularna struktura o cylindrycznym kształcie ma długość około 3-5 cm i leży częściowo w górnej części pochwy, sięgając ku górze do przestrzeni zaotrzewnowej za pęcherzem i przed odbytnicą.

Jeśli kobieta nie jest aktualnie w ciąży kanał szyjki macicy jest lekko otwarty. Po zapłodnieniu szyjka pozostaje długa i staje się twarda oraz szczelna. Tworzy się tzw. czop śluzowy – wypełniają ją wydzieliny broniące dostępu bakteriom, grzybom i wirusom do macicy.

Szyjka macicy pozostaje długa i twarda niemal przez całą ciążę. Dopiero pod koniec trzeciego trymestru skraca się, rozszerza i mięknie przygotowując się do porodu.

Szyjka jest zasilana krwią z tętnic jajnikowych i macicznych (pochodzących odpowiednio z aorty i tętnic biodrowych wewnętrznych). Posiada autonomiczne (współczulne i przywspółczulne) zaopatrzenie nerwów i drenaż limfatyczny do węzłów chłonnych biodrowych zewnętrznych i wewnętrznych oraz węzła zasłonowego i krzyżowego.

Fizjologia szyjki macicy

Szyjka macicy działa jak kanał między pochwą a macicą. Za produkcję śluzu odpowiedzialne są liczne głębokie pęcherzyki gruczołowe wyściełające błonę śluzową szyjki macicy. Ten śluz zmienia konsystencję w odpowiedzi na poziom estrogenu: jest obfity, wodnisty i zasadowy, gdy poziom jest wysoki, ale wraz ze spadkiem poziomu po owulacji staje się gęsty, skąpy i kwaśny.

W czasie ciąży staje się jeszcze grubszy i bardziej wytrwały, tworząc czop bogaty w leukocyty. Przerost mikrogruczołowy może wystąpić w czasie ciąży i bezpośrednio po porodzie, a także u kobiet stosujących leczenie progesteronem.

Ujście szyjki macicy w ciąży i przy porodzie

Jeżeli jesteś w ciąży, ujście szyjki macicy jest zamknięte. Dzięki temu niemożliwe jest wniknięcie do wnętrza macicy chorobotwórczych organizmów, z których mogłyby rozwinąć się infekcje. Gdy rozpoczyna się poród i zaczną się skurcze, szyjka macicy zmieni się nieco – stanie się miękka i ulegnie skróceniu. Ostatecznie otworzy się także wewnętrzne ujście szyjki macicy.

W następnym etapie zewnętrzne ujście szyjki macicy także zacznie się otwierać. Jeśli rozszerzy się ono do około 10 centymetrów – rozpocznie się faza parcia. Więcej informacji na temat etapów porodu możesz znaleźć w naszym artykule na temat prawidłowych faz i etapów porodu naturalnego.

Ujście szyjki macicy i naturalne planowanie rodziny

W czasie ciąży i podczas porodu ujście szyjki macicy odgrywa ważną rolę. Jeśli nie jesteś w ciąży, a starasz się o dziecko, ujście szyjki macicy, a dokładnie jego obserwacja może być źródłem cennych informacji. Bowiem w czasie cyklu ujście szyjki macicy zmienia się pod względem położenia, twardości i otwarcia.

Zasada badania ujścia szyjki macicy podobna jest do tej z metody Billingsów, przy której śluz szyjkowy wykorzystywany jest do określania dni płodnych. Zasadniczo jednak obie metody stosowane osobno dają jedynie względnie prawidłowe wyniki. Lepsze jest połączenie ich ze sobą.

Otwarte ujście szyjki macicy w ciąży

W czasie ciąży, gdy dziecko rośnie i staje się cięższe, uciska szyjkę macicy. Ten nacisk może spowodować, że ujście szyjki macicy zacznie się otwierać, zanim dziecko będzie gotowe do narodzin.
Jeśli jesteś w mniej niż 24 tygodniu ciąży lub masz historię przedwczesnego porodu, a USG pokazuje, że szyjka macicy się otwiera, zabieg chirurgiczny znany jako okrężny szew szyjkowy może pomóc w zapobieganiu przedwczesnemu porodowi. Podczas tego zabiegu szyjka macicy jest zszywana mocnymi szwami.

Niewydolność szyjki macicy

Czasem zdarza się, że szyjka macicy, która prawie do samego porodu powinna pozostać długa i twarda, zbyt wcześnie zaczyna się skracać i rozszerzać. To niebezpieczna sytuacja, która, gdy wystąpi w drugim trymestrze ciąży, może nawet spowodować poronienie lub też przedwczesny poród.

Niewydolność szyjki macicy (zwana również niekompetentną szyjką macicy) oznacza, że ​​szyjka macicy otwiera się (rozszerza) zbyt wcześnie podczas ciąży, zwykle bez bólu i skurczów. Skurcze mają miejsce, gdy mięśnie macicy napinają się, a następnie rozluźniają. Pomagają wypchnąć dziecko z macicy podczas porodu i porodu.

Przedwczesny poród ma miejsce, gdy Twoje dziecko rodzi się zbyt wcześnie, przed 37 tygodniem ciąży. Poronienie ma miejsce, gdy dziecko umiera w łonie matki przed 20 tygodniem ciąży.

Skąd się bierze niewydolność szyjki macicy?

Jest kilka powodów mogących wpłynąć na wystąpienie niewydolności szyjki macicy. Można do nich zaliczyć:

• uszkodzenie szyjki podczas poprzedniego porodu,
• uszkodzenie szyjki podczas zabiegu,
• wady anatomiczne szyjki,
• zaburzenia hormonalne

Niewydolność szyjki macicy występuje w momencie, w którym szyjka nie wytrzymuje naporu powiększającej się macicy. Zaczyna się wówczas rozwierać, co stanowi niebezpieczeństwo i może grozić nawet utratą ciąży.

Objawy problemów z szyjką macicy

Objawami, które powinny zaniepokoić przyszłą mamę są przede wszystkim bóle brzucha, skurcze, jego napięcie lub ucisk. Nie oznacza to od razu, że szyjka zbyt wcześnie się rozwiera i skraca, ale jest zdecydowanie argumentem za złożeniem wizyty lekarzowi. Kolejnym symptomem mogącym wskazywać na niewydolność są upławy – ciemne, brunatne. Tym dwóm objawom często towarzyszy także ból kręgosłupa.

Jednak często skracanie szyjki macicy przebiega całkowicie bezobjawowo. Dzieje się tak kiedy została ona np. mechanicznie uszkodzona podczas poprzedniego porodu. Dlatego właśnie tak ważne są regularne badania.

Tak zmienia się Twoje ujście szyjki macicy

Po menstruacji ujście szyjki macicy jest zamknięte i dobrze wyczuwalne w pochwie jako twardy występ. W dotyku przypomina mniej więcej wiśnię lub koniuszek nosa.

Wraz ze zbliżającą się owulacją ujście szyjki macicy staje się bardziej miękkie i rozszerza się. Jako że zmienia się także jego pozycja i przesuwa się o 2 do 3 centymetrów w głąb ciała, trudniej jest wtedy wyczuć je palcami. W tym stanie ujście szyjki macicy przypomina w dotyku usta lub płatek ucha.

Zasadniczo możesz przyjąć, że w momencie, w którym ujście szyjki macicy jest najszerzej otwarte, jesteś w trakcie dni płodnych. Szansa na zajście w ciążę jest wtedy wyjątkowo duża, gdyż plemniki z łatwością mogą wniknąć do macicy.

Około dwóch dni po owulacji ujście szyjki macicy zaczyna się znowu zamykać i staje się twardsze.

Jak zbadać ujście szyjki macicy?

Najlepiej rozpocznij po ustąpieniu krwawienia miesiączkowego, gdy ujście szyjki macicy jest najlepiej wyczuwalne. Aby osiągnąć możliwie dokładny wynik, powinnaś badać ujście szyjki macicy w takich samych okolicznościach.

Powinnaś przede wszystkim zwrócić uwagę na następujące wskazówki:

• Badaj ujście szyjki macicy każdego dnia.
• Pęcherz powinien być pusty.
• Używaj możliwie za każdym razem tego samego palca i dbaj o to, aby za każdym razem był czysty.
• Również powinnaś za każdym razem przyjmować taką samą pozycję ciała, na przykład stojąc z jedną nogą opartą o krawędź wanny lub leżąc z podciągniętą nogą.
• Stan ujścia szyjki macicy będziesz mogła najlepiej zbadać ruchami kolistymi.
• Jeżeli nie możesz wyczuć ujścia szyjki macicy spróbuj najpierw nieco obniżyć macicę poprzez lekki nacisk na podbrzusze.
• Zapisuj codziennie wyniki. To ułatwi późniejszą analizę. Możesz w tym celu wykorzystać nasz kalendarz dni płodnych.

Możliwe, że na początku będziesz musiała się nieco przełamać i przekonać do badania szyjki macicy. Niewykluczone, że jednoznaczne różnice będziesz mogła wyczuć dopiero po kilku cyklach. Jeśli jednak przezwyciężysz pierwsze trudności, badanie ujścia szyjki macicy w połączeniu z metodą temperaturową mogą skutecznie wspierać Cię w planowaniu rodziny.