Strona główna » Dzieci » Udar cieplny u dzieci – objawy gorączki i przegrzania słonecznego

Udar cieplny u dzieci – objawy gorączki i przegrzania słonecznego

Udar cieplny (inaczej udar słoneczny, porażenie słoneczne) to stan chorobowy, który powstaje na skutek przegrzania organizmu. Najczęściej spowodowany jest bezpośrednim i długotrwałym działaniem promieniowania słonecznego lub przebywaniem w dusznym, wilgotnym i gorącym środowisku. Powstaje wskutek nadmiernej temperatury otoczenia, przewyższającej granice wydolności termoregulacyjnej.


Udar słoneczny u dzieci (porażenie słoneczne) to rodzaj udaru cieplnego, wynikający z przegrzania organizmu na skutek silnego nasłonecznienia. Udar cieplny stanowi zagrożenie dla życia! Podczas udaru dochodzi do podwyższenia temperatury ciała powyżej 40°C. Może dojść do utraty przytomności, całkowitego zaburzenia regulacji cieplnej organizmu, drgawek, zapaści, a nawet śmierci.

Przyczyny i czynniki sprzyjające powstaniu udaru cieplnego u dzieci

Do udaru słonecznego u dziecka dochodzi w wyniku nadmiernego napływu energii cieplnej z zewnątrz do organizmu przy jednoczesnym utrudnionym oddawaniu jej nadmiaru do otoczenia. W wyniku tego temperatura ciała może wzrosnąć nawet do 42-43°C, doprowadzając do wstrząsu termicznego. Taka temperatura niesie za sobą duże niebezpieczeństwo, gdyż powoduje zaburzenia oddychania, krążenia, a nawet denaturację (ścinanie się białka w komórkach).

  • wiek niemowlęcy i wczesnodziecięcy – mechanizmy termoregulacyjne u niemowląt i małych dzieci nie są jeszcze w pełni ukształtowane i nie działają tak, jak należy. W procesie termoregulacji bierze udział wiele układów i narządów. Koordynatorem jest układ nerwowy z podzespołami receptorów skórnych i centralną strukturą mózgu (tzw. ośrodkiem termoregulacji). To właśnie w tym ośrodku dochodzi do oceny temperatury i właśnie tu wydawane są impulsy, regulujące intensywność krążenia krwi, pocenie się itp. U niemowląt i małych dzieci mechanizmy te mogą ulec zaburzeniu lub całkowitemu rozregulowaniu – zwłaszcza w upalne dni.
  • choroby w wywiadzie i niedojrzałość małych dzieci (wynikające np. ze wcześniactwa, zakażeń jawnych i utajonych itp.);
  • wysoka temperatura powietrza – gdy temperatura otoczenia jest bardzo wysoka (równa lub wyższa 36.6°C), może dojść do zakłóceń w równowadze między wytwarzaniem ciepła w ustroju a jego utratą, co doprowadza do przegrzania organizmu;
  • wysoka wilgotność powietrza – utrudnia fizjologiczny proces chłodzenia organizmu, jakim jest parowanie potu. Wskutek tego podnosi się temperatura ciała, a wraz z nią wzrasta obciążenie układu oddechowego i układu krążenia.
  • umieszczanie dziecka w przegrzanych pomieszczeniach, w osłoniętych kojcach, łóżeczkach, gondolach;
  • umieszczanie dziecka blisko gorącego pieca lub innego źródła ciepła;
  • wystawianie dziecka na długotrwałe działanie słońca;
  • niedostosowanie ubioru malucha do panującej temperatury;
  • zbyt słabe nawadnianie organizmu, zwłaszcza podczas upałów i w ogrzewanych pomieszczeniach. Ciepło, oddziałujące na organizm dziecka, pobudza gruczoły potowe do wydzielania potu w celu utrzymania stałej temperatury ciała. Wraz z potem maluszek traci także wodę, sód, potas, chlorki i inne substancje mineralne. Jeśli nie zadbasz o jego odpowiednie nawodnienie, to w bardzo szybkim tempie może dojść do odwodnienia jego organizmu. Podawaj mu płyny (najlepiej wodę mineralną) regularnie – nawet jeśli się jej nie domaga.
  • pozostawianie dziecka w nagrzanym samochodzie – podczas upałów temperatura na dworze często przekracza 30°C. W takim przypadku, nawet jeśli okna w samochodzie będą uchylone, to temperatura w aucie i tak może sięgnąć 45-50°C! A to już realne zagrożenie dla życia malca.
Zobacz:  Jak wspierać dziecko z wadą wymowy? Z pomocą przychodzi logopedia. Czy studia podyplomowe to dobry krok?

Objawy udaru słonecznego u dziecka

Udar cieplny jest stanem zagrożenia życia. Poniższe objawy wykazują różny stopień nasilenia w zależności od stopnia nagrzania lub nasłonecznienia. Zdarza się, że w ciągu kilku godzin od wystąpienia pierwszych objawów następuje zgon dziecka. Na szczęście szybka reakcja, trafna diagnoza i wprowadzenie odpowiedniego leczenia ratują życie maluszka.

  • płaczliwość, spowodowana m.in. silnym bólem głowy;
  • odwodnienie, objawiające się marudzeniem i apatycznością;
  • pragnienie;
  • brak apetytu;
  • w początkowej fazie – obfite pocenie;
  • ogólne osłabienie;
  • przyspieszona czynność serca – tachykardia;
  • przyspieszony oddech;
  • przyspieszone tętno;
  • zapadnięcie oczu i ciemiączka;
  • suchość języka i błon śluzowych jamy ustnej;
  • zagęszczenie śliny;
  • bardzo wysoka temperatura ciała (powyżej 40°C);
  • sucha i zaczerwieniona skóra;
  • brak potliwości – w wyniku tego następuje szybki wzrost gorączki;
  • bladość;
  • nudności i wymioty;
  • biegunka;
  • skąpomocz lub zahamowanie oddawania moczu;
  • zwiotczenie mięśni;
  • utrata przytomności;
  • zaburzenia oddychania;
  • dreszcze, drgawki;
  • zamroczenie;
  • śpiączka z ciężkim zaburzeniem oddechu.

Co robić i jak postępować z przegrzaniem słoneczne u dzieci?

  • spróbuj obniżyć temperaturę ciała dziecka – ale nie rób tego drastycznie (nie wolno wkładać rozpalonego malca do zimnej wody, bo może się to skończyć szokiem termicznym!).
  • zanieś dziecko do chłodniejszego, ocienionego i przewiewnego pomieszczenia;
  • zdejmij lub rozepnij jego ubranko;
  • zrób okłady z mokrych ręczników na czoło, ręce i nogi;
  • owiń malca chłodnym mokrym ręcznikiem/prześcieradłem, by obniżyć temperaturę ciała – schładzaj ciało tak długo, aż temperatura obniży się do 38°C. Jeśli temperatura spadnie, okryj go suchym ręcznikiem lub pieluszką tetrową. W dalszym ciągu kontroluj ciepłotę ciała, bo temperatura ponownie może zacząć wzrastać – jeśli tak się stanie, wróć do zabiegów schładzających;
  • płaczącego i pobudzonego malca staraj się wyciszyć i uspokoić – ciągły płacz, napinanie się, wyrywanie itp. powodują, że temperatura – zamiast się obniżyć – może dodatkowo wzrosnąć;
  • nie podawaj dziecku żadnych leków (np. przeciwgorączkowych);
  • jeśli dziecko jest przytomne, podawaj mu chłodne napoje – najlepiej wodę (małymi porcjami);
  • nie zostawiaj dziecka bez opieki – cały czas powinnaś mieć je na oku;
  • jeśli stan dziecka się nie poprawia, WEZWIJ POGOTOWIE!
Zobacz:  Nauka czytania u dzieci – jak zacząć?

Jeśli dziecko straciło przytomność – nie oddycha, ale jego tętno jest wyczuwalne, przystąp do procedury sztucznego oddychania:

  1. Ułóż dziecko na plecach (na płaskiej twardej powierzchni – podłoga, stół) i rozpocznij sztuczne oddychanie.
  2. Udrożnij drogi oddechowe: delikatnie odegnij główkę niemowlaka do tyłu, trzymając za czoło – pamiętaj, że główka nie odchyla się tak bardzo, jak w przypadku osoby dorosłej. Brodę unieś ostrożnie do góry.
  3. Sprawdź, czy w jamie ustnej dziecka nie ma jakiegoś ciała obcego. Jeśli jest – usuń je palcem.
  4. Wykonaj 5 wdechów, obejmując swoimi ustami nos i usta dziecka (jednocześnie). Jeśli dziecko ma zakatarzony nosek, zatkaj go palcami i wdychaj powietrze przez usta.
  5. Wdmuchuj powietrze tak, aby klatka piersiowa maluszka unosiła się za każdym razem. Jeśli klatka piersiowa nie unosi się, musisz skorygować ułożenie głowy dziecka.
  6. Sztuczne oddychanie wykonuj przez 1 minutę – ok. 20 wdechów.
  7. Po upływie jednominutowej reanimacji zrób 1-minutową przerwę.
  8. Po 1-minutowej przerwie ponownie przystąp do sztucznego oddychania – postępuj tak do czasu odzyskania przytomności lub przyjazdu karetki.
  9. Gdy niemowlak oddycha samodzielnie, ale jest nieprzytomny, ułóż go na brzuszku z głową odchyloną na bok i nóżkami zgiętymi w kolanach. Taka pozycja ułatwi oddychanie i zapobiegnie ewentualnemu zakrztuszeniu się wymiocinami. Czekaj na przyjazd pogotowia.

Jeśli dziecko nie oddycha i nie wyczuwasz jego tętna, jak najszybciej rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową:

Tętno u malca sprawdź palcami: wskazującym i środkowym na tętnicy ramiennej, znajdującej się między łokciem a pachą, po stronie wewnętrznej.

  1. Jeśli nie wyczuwasz tętna, to oprócz sztucznego oddychania musisz wdrożyć masaż serca: na jeden wdech – 5 ucisków klatki piersiowej.
  2. Uciskaj dolną część mostka (ok. 1 cm poniżej linii sutków) na głębokość 1,5-2 cm. Uciskaj dwoma palcami: wskazującym i środkowym z częstotliwością 100 razy na minutę.
  3. Po wykonanym masażu serca zrób sztuczne oddychanie, po czym sprawdź, czy tętno jest już wyczuwalne i czy dziecko oddycha samodzielnie.
  4. Gdy tętno powróci, przerwij masaż serca.
  5. Gdy niemowlak oddycha samodzielnie, ale nadal jest nieprzytomny, ułóż go na boku i czekaj na przyjazd pogotowia.
  6. Gdy niemowlak nie oddycha i nadal nie wyczuwasz tętna, wykonaj masaż serca na przemian ze sztucznym oddychaniem (na 5 ucisków – 1 wdech). Czynności wykonuj do czasu przybycia pogotowia!
Zobacz:  Kiedy dziecko zaczyna reagować na imię?

Jak zapobiegać udarom cieplnym u dzieci?

  • nie wystawiaj niemowlaka na bezpośrednie działanie słońca – dzieci z tej grupy wiekowej w ogóle nie powinny przebywać na słońcu! Niemowlęta powinny przebywać jedynie w cieniu i półcieniu – najlepiej pod parasolem;
  • nigdy nie zostawiaj malucha samego w samochodzie – nawet na chwilę!
  • podawaj dziecku dużo płynów – nawet jeśli się tego nie domaga;
  • ubieraj malca w cienkie, przewiewne i bawełniane ubranka – tylko one zagwarantują właściwą cyrkulację powietrza;
  • zawsze zakładaj na główkę dziecka kapelusik lub chustkę – najlepiej jasne (jasny kolor odbija promienie słoneczne);
  • dbaj o odpowiednią wentylację pomieszczeń, w których przebywa maluch;
  • nie stawiaj budki w wózku – znacznie lepiej sprawdzi się doczepiana parasolka;
  • przed wyjściem na spacer posmaruj dziecko odpowiednim kremem z wysokim faktorem przeciwsłonecznym (co najmniej SPF 30+).