Pęknięcie krocza – przyczyny i stopnie urazu występujące przy porodzie
Dziecko przychodząc na świat w trakcie porodu naturalnego przeciska się przez kanał rodny matki. W około 20-30% porodów może dojść do spowodowania pęknięcia krocza. Rozerwaniu ulegają zazwyczaj tkanki między pochwą a odbytem. To, czy dojdzie do pęknięcia krocza czy nie, zależy od wielkości dziecka, budowy Twojej tkanki łącznej oraz odpowiedniego przygotowania krocza przed porodem.
Gdzie występuje pękniecie krocza ?
Uszkodzenie krocza występuje na obszarze pomiędzy pochwą a odbytem. Podczas porodu krocze kobiety jest ekstremalnie obciążone, co może spowodować pęknięcie krocza. Często pęknięcie krocza zauważane jest dopiero po zakończeniu porodu, ponieważ w jego trakcie organizm wytwarza bardzo dużą dawkę endorfiny – hormonu szczęścia.
Kiedy i w jakich przypadkach dochodzi do pęknięcia krocza przy porodzie?
Niegroźne pęknięcie krocza może wystąpić podczas każdego porodu. Najczęstszą przyczyną jest szybki poród lub zbyt duża główka dziecka. Poważne pęknięcia krocza zdarzają się jednak bardzo rzadko i dochodzi do nich raczej podczas porodów wspomaganych, czyli porodów kleszczowych lub przy użyciu próżnociągu wakum.
Czasem, aby uniknąć ciężkich pęknięć, lekarze wykonują zapobiegawczo nacięcie krocza. Obecnie jednak coraz rzadziej położnicy decydują się na nacięcie krocza, gdyż wychodzą oni z założenia, że naturalne pęknięcie krocza leczy się lepiej niż rozcięcie.
Pęknięcie krocza można podzielić na kilka stopni:
Pęknięcie krocza pierwszego (1) stopnia
Obejmuje rozdarcie obejmujące błonę śluzową pochwy, powierzchowne pęknięcie krocza najwyżej do połowy jego długości, a także warg sromowych. Jest to najczęściej występujące pęknięcie krocza w trakcie porodu.
Pęknięcie krocza drugiego (2) stopnia
Obejmuje dodatkowo pęknięcie przepony miednicy, mięśni krocza i pochwy.
Pęknięcie krocza trzeciego (3) stopnia
W tym przypadku dochodzi do pęknięcia zwieracza zewnętrznego odbytu. Dlatego często trzeci stopień jest nazywany pęknięciem odbytu przy porodzie.
Pęknięcie krocza czwartego (4) stopnia
To bardzo rzadko występujące i najpoważniejsze uszkodzenie pękniecie, dochodzi bowiem do wszystkich na raz wyżej wymienionych elementów oraz do pęknięcia śluzówki odbytu i odbytnicy.
Jak leczyć i przyśpieszyć gojenie pękniętego krocza ?
Leczenie pęknięcia krocza zależy od jego stopnia zaawansowania. Pęknięcie pierwszego stopnia leczy się często bezproblemowo i zszywanie nie jest konieczne. Poważne pęknięcia krocza, szczególnie III i IV stopnia wymagają nawet szycia pod narkozą. W ten sposób można uniknąć poważnych powikłań wynikających z pęknięcia krocza. Jednak z opatrzeniem krocza wcale nie trzeba się spieszyć. Zazwyczaj świeżo upieczona mama może spokojnie przytulić swoje dziecko do piersi i spędzić z nim trochę czasu.
Pęknięcie krocza może wywołać bóle, prowadzić do obrzęków lub infekcji, a także krwotoków z obszarów pęknięcia. Leżenie i chodzenie, codzienne czynności oraz rozkraczanie nóg mogą sprawiać ból jeszcze przez jakiś czas po porodzie, dlatego w miarę możliwości powinny być one unikane.
Także wypróżnianie może sprawiać ból. W niektórych przypadkach może dojść również do nietrzymania moczu lub kału oraz bóli podczas stosunku. W większości przypadków pęknięcie krocza nie powoduje żadnych długotrwałych dolegliwości. Jednak odpowiednia higiena odgrywa podczas leczenia ran niezwykle ważną rolę.
Dlatego świeżo upieczone mamy powinny w okresie połogu zwrócić szczególną uwagę na dbałość o krocze i rozważyć:
- Zaleca się częstą zmianę podpasek, gdyż ich długie noszenie może wywołać bolesne i niebezpieczne infekcje.
- W niektórych przypadkach stosuje się środki przeciwzapalne.
- Stosowanie krótkich, ciepłych nasiadówek, np. z olejków eterycznych lub soli leczniczych lub przemywanie krocza czysta wodą.
- Okolice pochwy i odbytu powinny po przemyciu zostać dokładnie i bardzo delikatnie i uważnie osuszone suchym ręcznikiem lub suszarką.
- Aby zatamować krwawienie i zmniejszyć obrzęki warto schładzać kroczę lodem lub specjalnymi okładami.
- Rzadko trzeba zastosować profilaktykę farmakologiczną.
Pęknięcie krocza jest urazem, które może doskwierać jeszcze jakiś czas po porodzie. Ważne jest zatem, aby w tym okresie chronić je jak najlepiej. Odpowiednia dieta może okazać się bardzo pomocna. To właściwe odżywianie może sprawić, ze stolec nie jest zbyt twardy, a wypróżnianie staje się łatwiejsze i mniej bolesne. Wiele położnych zaleca jedzenie orzechów oraz suszonych owoców bogatych w błonnik, usprawniający perystaltykę jelit oraz przyjmowanie dużej ilości płynów.
Produkty spożywcze, warzywa i owoce zawierające błonnik: oliwki, awokado, słonecznik, amarantus, pomidory.
W okresie połogu po pęknięciu krocza powinno zredukować się spożywanie produktów zwierających dużo kwasów, jak np. pomarańcze, jagody czy soki. Posiłki powinny być mniejsze niż zwykle, ale częściej spożywane. W przypadku zaparć można zdecydować się na zakup cukru mlekowego (laktozy), dostępnego w każdej aptece.
Jak zapobiec pęknięciu krocza przy porodzie ?
Aby nie doszło do pęknięcia krocza, powinnaś przed porodem wykonywać masaż krocza przed porodem. Pozwala on delikatnie rozciągnąć oraz uelastycznić krocze. To sprawia, że jego tkanki nie pękają tak szybko. Także podczas porodu położna dba o Twoje krocze i uważa, aby dziecko nie urodziło się za szybko powodując tym pęknięcie krocza. Jedną ręką naciska na krocze odciążając w ten sposób jego tkanki, drugą trzyma na główce dziecka kontrolując w ten sposób jego szybkość przedostawania się na zewnątrz. Pęknięciu krocza można zapobiec również poprzez przyjęcie odpowiedniej pozycji rodzącej, np. pozycji siedzącej, kucznej, klęcznej lub klęku podpartego.
Zuzanna Nowakowska to ceniona autorka w dziedzinie ciąży i parentingu, oferująca przyszłym rodzicom rzetelne porady i wsparcie w jednym z czołowych serwisów o parentingu. Jej zaangażowanie w promowanie świadomego rodzicielstwa przyniosło jej szerokie uznanie oraz lojalne grono czytelników.