Karmienie wcześniaka – jak to robić? Zasady prawidłowej diety wcześniaków

Sposób karmienia wcześniaków uzależniony jest od tygodnia ciąży, w którym przyszły one na świat, stanu ich zdrowia oraz stopnia rozwoju funkcji życiowych. Wcześniaki urodzone po 34. tygodniu ciąży zazwyczaj już po kilku dniach można zacząć karmić piersią. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja maluszków, które na świecie pojawiają się przed 32. tygodniem ciąży. U nich bowiem odruch ssania nie zdążył się jeszcze rozwinąć, a więc koordynacja mechanizmów ssania, połykania i oddychania jest niemożliwa. Takie wcześniaki karmione są sondą lub za pomocą kroplówki.

---

Jak karmić wcześniaka?

Droga do upragnionej chwili, w której będziesz mogła nakarmić swojego malca piersią, jest długa i kręta. Im młodszy wcześniak, tym więcej etapów karmienia musi przejść, a czas ich trwania odpowiednio się wydłuża. Warto to sobie uświadomić i uzbroić się w cierpliwość. W tej sytuacji bardzo istotne jest pozytywne myślenie. Pamiętaj, że nie ma rzeczy niemożliwych!

Każdy nowy etap karmienia rozpoczyna się fazą przejściową. Żywienie dożylne łączy się z żywieniem przez sondę dożołądkową. Maluszki żywione sondą dokarmia się, podając pokarm strzykawką, a karmienie za pomocą strzykawki łączy się z przystawianiem do piersi lub podawaniem butelki. Wszystko po to, by wcześniak jak najszybciej nadrobił straty i mógł zdrowo się rozwijać.

Karmienie wcześniaka parenteralnie, czyli dożylnie, pozajelitowo

W ten sposób karmione są najmniejsze wcześniaki – urodzone przed 28. tygodniem ciąży. W większości przypadków maleństwa te podłączone są do respiratora, otoczone ogromną ilością kabli i czujników. Do ich maleńkiego i słabego organizmu za pomocą kroplówki dostarczane są substancje odżywcze, glukoza i elektrolity, by nie dopuścić do odwodnienia niemowlęcia. Na szczęście dzięki nowoczesnym wejściom dożylnym wcześniaki nie muszą być kute za każdym razem, a jedynie raz na jakiś czas.

Żywienie troficzne wcześniaka

Układ pokarmowy tych maluszków nie jest jeszcze dostatecznie rozwinięty i nie jest w stanie skutecznie trawić pokarmu. Karmienie pozajelitowe to dla nich jedyna szansa, ale ze względu na zapewnienie im odpowiedniego tempa wzrostu, nie trwa zbyt długo. Gdy tylko stan malucha na to pozwala, neonatolodzy już po kilku dniach próbują wprowadzić tzw. minimalne żywienie troficzne, czyli żywienie dożylne + żywienie przez sondę (w niewielkich ilościach, by nie obciążać niedojrzałego układu pokarmowego).

Karmienie enteralne, czyli sondą, wprost do żołądka

W ten sposób karmione są wcześniaki, które nie wymagają już karmienia pozajelitowego (dożylnego), ale nie potrafią jeszcze skutecznie ssać. Odruch ssania wykształca się w 32. tygodniu ciąży, więc dzieci, które urodziły się przed tym terminem, nie potrafią tego robić. Maluchy początkowo otrzymują bardzo małe ilości pokarmu – 2-5 ml co 2-3 godziny.

Pokarmem tym może być mleko matki albo specjalne mieszanki mleka modyfikowanego przeznaczone dla dzieci przedwcześnie urodzonych (np. Nenatal, Bebilon Pepti MTC). Najlepszym pokarmem jest oczywiście mleko matki, zwłaszcza to początkowe (tzw. „siara”). Po pierwsze jest lekkostrawne, po drugie wzmacnia niedojrzały organizm, a po trzecie zawiera przeciwciała chroniące przed infekcjami.

Maleństwo otrzymuje pokarm za pomocą miękkiej (silikonowej lub poliuretanowej) rurki, tzw. sondy, wprowadzonej przez nos lub usta wprost do małego żołądka. Nie wywołuje ona u dziecka żadnego dyskomfortu, a samo założenie przeprowadza się szybko i sprawnie.

Zobacz: Sprawdź co oznacza zielona kupka u niemowlaka

Ile powinien jeść wcześniak ?

Ilość podawanego pokarmu jest stopniowo zwiększana i dostosowywana do potrzeb i wymagań małego organizmu. Z każdym dniem wcześniak nabiera masy i staje się coraz silniejszy. Wprowadza się pierwsze próby uczenia go ssania, ale czynności te są dla dziecka bardzo trudne i męczące. Wcześniak nie potrafi skoordynować mechanizmu ssania z połykaniem i oddychaniem, dlatego często się zdarza, że wypicie 40 ml mleka zajmuje mu nawet godzinę.

Nie martw się tym zbytnio. Takie tempo w przypadku wcześniaków jest zupełnie normalne. Twoje dziecko potrzebuje czasu, by nadrobić zaległości. Pamiętaj, że w normalnych okolicznościach byłoby jeszcze u Ciebie w brzuchu.

Karmienie wcześniaka doustnie, strzykawką

W ten sposób karmione są wcześniaki urodzone po 32. tygodniu ciąży lub te, które do tej pory były karmione sondą, ale lekarze podjęli decyzję o włączeniu karmienia doustnego. Na początku większość noworodków nie radzi sobie ze ssaniem piersi. Przyczyną jest nieumiejętność zsynchronizowania czynności ssania, połykania i oddychania.

Aby je tego nauczyć, pokarm stopniowo wtłacza się do buzi za pomocą strzykawki. Najlepiej, gdy pokarmem jest mleko matki, bo tylko ono zawiera tak dużą ilość składników odżywczych i przeciwciał, chroniących wcześniaka przed infekcjami.

Metoda „karmienia ze strzykawki” uczy stopniowego połykania, nie zaburza prawidłowego odruchu ssania i nie męczy słabego organizmu. Zdarza się, że nauka ta trwa kilka dni, ale równie dobrze może trwać nawet kilka tygodni. Wszystko zależy od dziecka i jego predyspozycji. Jedyne, co możemy zrobić, to zachować spokój i cierpliwość.

Gdy wcześniak opanuje naukę ssania i całkiem dobrze radzi sobie z łączeniem tej czynności z połykaniem i oddychaniem, można spróbować przystawić go do piersi lub podać butelkę ze smoczkiem. Należy jednak pamiętać, że ssanie butelki jest dla niego dużo łatwiejsze i wymaga mniej wysiłku niż ssanie piersi. Istnieje więc spore ryzyko, że maluchy, którym od początku podawano butelkę, nie będą chciały później ssać piersi.

Odruch ssania wcześniaka a karmienie

Odruch ssania kształtuje się u dzieci ok. 32.-34 tygodnia życia płodowego, dlatego mniejsze wcześniaki nie mogą być karmione piersią – nie mają skoordynowanego odruchu ssania, połykania i oddychania. Najwcześniej urodzonym wcześniakom pokarm podaje się dożylnie. Te nieco starsze, których układ pokarmowy jest dostatecznie rozwinięty mogą przyjmować pokarm poprzez sondę bezpośrednio do żołądka. Jest to czas, w którym rodzice są przygotowywani do karmienia dziecka. Personel instruuje jakie smoczki i butelki są najbardziej odpowiednie dla dzieci i jaka pozycja do karmienia jest najwygodniejsza zarówno dla dziecka, jak i matki. Pomimo że dziecko karmione jest za pomocą sondy, matka powinna regularnie odciągać pokarm, co pobudzi laktację i ułatwi karmienie piersią w przyszłości.

Karmienie piersią wcześniaka

W ten sposób mogą być karmione wcześniaki urodzone po 34. tygodniu ciąży, bowiem mają one wykształcony odruch ssania. Karmienie piersią to najzdrowszy sposób żywienia niemowląt. Wraz z mlekiem matki dziecko otrzymuje niezbędne witaminy, minerały i przeciwciała, które wzmacniają jego słaby i niewykształcony układ odpornościowy.

Neonatolodzy twierdzą, że mleko matek wcześniaków jest nieco inne niż mleko matek noworodków donoszonych. Zawiera więcej białka, które zapewnia wcześniakowi lepszy wzrost, a także więcej żelaza, miedzi, cynku i przeciwciał. Poza tym zawiera wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które wspomagają prawidłowy rozwój mózgu wcześniaka.

Wcześniaki karmione piersią jedzą powoli i bardzo szybko się męczą. Opróżnienie piersi może im zająć nawet godzinę, ponieważ nie potrafią jeszcze ssać tak skutecznie, jak noworodki urodzone o czasie. Trzeba wykazać się tu cierpliwością i wyrozumiałością. Noworodek powinien ssać tak długo, jak chce i tak często, jak tego potrzebuje. Pośpiech i nerwy mogą tylko zaszkodzić.

Karmienia piersią powinny być częste i niezbyt obfite, ponieważ wcześniaki mają tendencję do ulewania i wymiotów. Przyczyną jest maleńka pojemność żołądka, który ma problem z pomieszczeniem większej ilości pokarmu. W takich przypadkach należy zachować niezwykłą ostrożność, gdyż „wracający pokarm” może dostać się do uszu (powodując problemy z uszami) lub do płuc (co może prowadzić do zachłystowego zapalenia płuc).

Co robić, by usprawnić karmienie wcześniaka piersią?

• karm wcześniaka w pozycji spod pachy – w tej pozycji najłatwiej jest mu uchwycić prawidłowo brodawkę wraz otoczką, a jego główka znajduje się na odpowiedniej wysokości. Więcej na temat przeczytasz w artykule „Prawidłowe pozycje do karmienia piersią niemowlaka„.
• przystawiaj wcześniaka do piersi jak najczęściej.
• pozwól mu na jedzenie w swoim tempie, nie popędzaj go i nie denerwuj się podczas karmienia.
• zadbaj o to, by podczas karmienia niemowlak czuł się komfortowo i bezpiecznie. Pilnuj, by nie było mu zimno, a w razie potrzeby okryj go kocykiem
• zrezygnuj z pozycji, które zmuszają dziecko do odwracania główki lub nadmiernego wyciągania szyi – może to zaburzać lub utrudniać proces połykania
• po każdym karmieniu, a nawet w trakcie, podnoś noworodka do odbicia.

Karmienie wcześniaka butelką – sztuczna mieszanka mleka modyfikowanego

Jeśli karmienie piersią nie udało się lub z różnych przyczyn nie może być kontynuowane, pozostaje opcja karmienia wcześniaka butelką. Z myślą o wcześniakach i ich specyficznych potrzebach opracowano specjalne mleczne mieszanki.

Rodzaj mleka modyfikowanego – np. Bebilon Nenatal, Bebilon Pepti MTC – przeznaczone są dla noworodków przedwcześnie urodzonych i tych z niską wagą urodzeniową. Zapewniają im prawidłowy wzrost i rozwój. Należy pamiętać, że wcześniaki mają mniejsze żołądki, jedzą więc mniej, ale za to częściej.

Mleko modyfikowane początkowe (np. Nan1, Bebilon1, Humana1) można wprowadzić dopiero, gdy maluch osiągnie wagę 3500 g. Należy pamiętać, że taka zmiana powinna być poprzedzona konsultacją lekarską.

Rozszerzanie diety wcześniaków

Pokarmy stałe można zacząć wprowadzać, gdy maluch osiągnie wagę 7 kg. Włączanie nowych produktów w przypadku dzieci przedwcześnie urodzonych zawsze wymaga konsultacji lekarskiej.

Pediatrzy podczas rozszerzania diety biorą pod uwagę wiek skorygowany i zalecają wprowadzanie nowych pokarmów z co najmniej 1-miesięcznym opóźnieniem w stosunku do dzieci urodzonych o czasie. Podczas tego procesu należy zachować wielką ostrożność i bacznie obserwować niemowlaka.

Musimy pamiętać, że każde dziecko jest inne, ma inne potrzeby i rozwija się w innym tempie. W przypadku dzieci przedwcześnie urodzonych te różnice mogą być jeszcze bardziej wyraźne.