Wędrówki od lekarza do lekarza. Wiele nietrafionych diagnoz i jeszcze więcej straconych nerwów. Świadomość, na czym polega celiakia, jest niewielka i wciąż dobrze mają się mity dotyczące choroby. Celiakia to choroba wieku dziecięcego i jest tym samym, co alergia na gluten – to dwa najpopularniejsze z nich. Rozpoznanie utrudniają niespecyficzne objawy, które przypisywane są innym schorzeniom. Co powinno zaniepokoić rodziców?
W artykule dowiesz się:
Celiakia u dzieci a gluten
Dziecko jest blade, dokuczają mu biegunki i wzdęcia, pojawiają się bóle brzucha, czasem wymioty. Maluch jest apatyczny, drażliwy, ma trudności z koncentracją. Zaburzony jest rozwój fizyczny dziecka – objawem celiakii jest tzw. niskorosłość. Jeśli takie symptomy dotyczą naszej pociechy, konieczna jest wizyta u pediatry. Na czym polega celiakia?
Choroba trzewna czyli objawy celiakia
Choroba trzewna, bo tak też nazywana jest celiakia, to choroba autoimmunologiczna o podłożu genetycznym, związana z nieprawidłową reakcją organizmu na gluten. Brzmi skomplikowanie? Gluten jest białkiem obecnym w zbożach. U osoby chorej na celiakię spożywanie zawierających go produktów prowadzi do uszkodzenia jelit. W jaki sposób? Na ściankach jelit znajdują się wypustki, tzw. kosmki, które odpowiadają za wchłanianie odżywczych substancji zawartych w pożywieniu. Gluten powoduje, że kosmki zanikają, ścianki jelit stają się bardziej gładkie. Przyswajanie dobroczynnych substancji jest zaburzone, czego konsekwencje nietrudno sobie wyobrazić. Organizm potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania witamin, minerałów i innych składników obecnych w pożywieniu, gdy ich zabraknie, rozwijają się różne zaburzenia, m.in. anemia. Konsekwencje nieleczonej celiakii mogą być bardzo poważne, z nowotworem jelita włącznie.
Przez lata celiakię traktowano jako chorobę występującą tylko u dzieci, z której maluchy z czasem wyrastają. Dziś wiadomo, że tak nie jest. Choroba trzewna trwa całe życie i nawet jeśli objawy nie są uciążliwe, niszczy organizm „po cichu”. Celiakii nie należy też mylić z alergią na gluten, z której z kolei dziecko może wyrosnąć. Jakie są przyczyny dolegliwości i jak ją zdiagnozować?
Jakie badanie na celiakię?
Mimo wielu badań prowadzonych na całym świecie, celiakia jest wciąż bardzo tajemniczą chorobą. Nie są znane dokładne przyczyny zaburzenia, nie ma też opracowanych leków, które pozwalałyby zwalczyć dolegliwość. Wiadomo natomiast, że dużą rolę w rozwoju celiakii odgrywają czynniki genetyczne. Jeśli więc ktoś z rodziców miał zdiagnozowaną celiakię, istnieje duże prawdopodobieństwo, że rozwinie się ona także u dziecka. W jaki sposób można wykryć chorobę?
Narzędzia diagnostyczne nie są doskonałe i nie dają jednoznacznej odpowiedzi. Lekarz musi przede wszystkim zebrać dokładny wywiad, jakie objawy widoczne są u dziecka, kiedy się pojawiły. Przeprowadzane są badania krwi i – jeśli okaże się to konieczne – badanie endoskopowe jelita. Co zrobić, gdy usłyszymy diagnozę: dziecko ma celiakię?
Celiakią dieta co jeść?
Przede wszystkim nie należy wpadać w panikę, choć trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że zmiana nawyków, wprowadzenie diety bezglutenowej i utrzymanie jej będzie wymagać wiele cierpliwości. A modyfikacje te są niezbędne: wyeliminowanie z jadłospisu glutenu to obecnie jedyna metoda leczenia – czy raczej „uśpienia” – celiakii. Diety należy przestrzegać do końca życia, bez ustępstw i drobnych „grzeszków” dietetycznych. Konieczność trzymania się zaleceń może stanowić dla dziecka największe wyzwanie, zwłaszcza w okresie szkolnym, gdy koledzy wcinają to, na co mają ochotę. Co może, a co nie powinno znaleźć się na talerzu malucha z celiakią?
Z diety wyeliminować należy produkty zawierające pszenicę, jęczmień, pszenżyto, żyto, orkisz. Pewne wątpliwości dotyczą owsa, w którym wprawdzie glutenu nie ma, ale jest on często zanieczyszczony zbożami zawierającymi to białko. Na pierwszy rzut oka zalecenie nie wydaje się skomplikowane. Jak się jednak okazuje, trzeba przywyknąć nie tylko do innego chleba. Gluten może znaleźć się nawet w mięsie, wędlinach czy słodyczach jako dodatek. Tak naprawdę nie wystarczy wiedza, że produkt wykonany jest np. z mąki kukurydzianej, która jest dozwolona. Rodzic chorego malucha musi nabyć umiejętność czytania etykiet. Dużym ułatwieniem są z pewnością oznaczenia stosowane w przypadku produktów bezglutenowych (przekreślony kłos) czy informacja „gluten-free”.
Zapobieganie
Choć środowisko medyczne jest zgodne co do tego, że celiakii nie da się zapobiec, to mimo wszystko zalecane są pewne kroki, które – według niektórych specjalistów – mogą zminimalizować ryzyko rozwoju schorzenia. Warto wiedzieć, że obecność genu predysponującego do choroby trzewnej nie jest równoznaczna z „obudzeniem się” choroby. Dlatego kilka lat temu wprowadzone zostało zalecenie, aby gluten wprowadzać do diety niemowląt równocześnie z karmieniem piersią.
Celiakia u niemowlaka
W Polsce do niedawna zalecano wprowadzanie glutenu dopiero w 9-10. mż. Stanowisko to uległo jednak ostatnio zmianie i obecnie zaleca się stopniowe wprowadzanie glutenu, w małych ilościach, w 5-6. mż., jeszcze w czasie karmienia piersią. U niemowląt karmionych sztucznie zaleca się wprowadzanie glutenu nie wcześniej niż w 5. mż., a nie później niż pod koniec 6. mż. Również obowiązuje zasada wprowadzania glutenu stopniowo i w małych ilościach . W Polsce arbitralnie przyjęto, że początkowo podaje się ok. pół łyżeczki (2-3 g) kleiku glutenowego na 100 ml mleka”.
Więcej informacji na temat celiakii i wsparcie osób zmagających się z tą chorobą uzyskać można na stronie Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.