Anemia u niemowlaka i noworodka – jakie objawy, przyczyny i sposoby leczenia?
Niedokrwistość, zwana także anemią, to niedobór czerwonych ciałek krwi (erytrocytów) oraz zawartej w nich hemoglobiny. Hemoglobina odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie człowieka, ponieważ jest głównym nośnikiem tlenu. Niska hemoglobina u niemowlaka może wskazywać na anemię.
Objawy anemii u niemowlaka – jakie są?
- obniżona odporność – nawracające infekcje;
- osłabienie organizmu – maluch szybko się męczy, jest osowiały;
- senność, rozdrażnienie, mniejsza aktywność;
- zaburzenia przyrostu masy ciała – maluch mało przybiera na wadze;
- wolniejszy rozwój w porównaniu z rówieśnikami;
- brak apetytu – maluch jest szczupły, wątły;
- wzmożone pragnienie;
- suchość skóry – skóra jest szorstka w dotyku;
- zajady w kącikach ust;
- bladość skóry – może także wystąpić zażółcenie skóry – to późny objaw anemii;
- zmiany troficzne błon śluzowych (bladość spojówek i śluzówek), paznokci i włosów (łamliwość);
- wygładzenie brodawek języka;
- zaburzenia rytmu pracy serca (tachykardia) – czynnościowy szmer skurczowy nad koniuszkiem serca;
- powiększenie śledziony.
Kiedy trzeba rozpocząć leczenie anemii u niemowlaka?
Leczenie należy rozpocząć, gdy hemoglobina u niemowlaka jest niska i wynosi:
- stężenie hemoglobiny u wcześniaków spada poniżej 8,0 g%;
- stężenie hemoglobiny u noworodków spada poniżej 15,0 g%;
- stężenie hemoglobiny u 2/3-miesięcznego niemowlęcia spada poniżej 9,0 – 9,5 g%;
- stężenie hemoglobiny w pozostałej grupie niemowląt spada poniżej 10,5-12,5 g%.
Diagnoza anemii u niemowlaka
U noworodków, u których podejrzewa się anemię, wykonuje się badania laboratoryjne – tzw. morfologię krwi. To jedyny sposób pozwalający na potwierdzenie lub wykluczenie tej choroby.
Badanie wykaże, jaki jest poziom hemoglobiny i erytrocytów we krwi dziecka oraz czy krwinki są prawidłowo zbudowane (czy mają prawidłową wielkość).
Czy karmienie piersią chroni przed anemią noworodka?
Anemia może wystąpić zarówno u dzieci karmionych piersią, jak i tych karmionych sztucznie. Kobiecy pokarm dostarcza co prawda wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju, ale:
- tylko do 6. miesiąca życia dziecka – po tym okresie należy rozszerzać dietę o żelazo (mięso, żółtko jaj);
- tylko w sytuacji, gdy matka zdrowo się odżywia, tzn. dostarcza swojemu organizmowi wszystkie potrzebne składniki w odpowiednich ilościach.
Zawartość żelaza w kobiecym pokarmie jest znacznie niższa niż w mlekach modyfikowanych, ale za to żelazo w tej postaci jest dużo lepiej przyswajalne. Natomiast w mieszankach mlekozastępczych jest go więcej, jednak większość w ogóle się nie wchłania.
Zatem ani karmienie sztuczne, ani naturalne nie jest w stanie w 100% uchronić dziecka przed anemią, a tym bardziej uzupełnić powstałych już niedoborów. Braków tego pierwiastka nie uzupełni żadna mieszanka mlekozastępcza z powodu słabej przyswajalności ani żadne kobiece mleko z powodu znikomej zawartości żelaza.
Leczenie anemii u niemowlaka
Leczenie należy rozpocząć jak najszybciej. Nie ma co zwlekać, ponieważ każdy dzień zwłoki przedłuża stan niedotlenienia komórek w organizmie dziecka, a tym samym może prowadzić do spowolnienia jego rozwoju. Zlekceważenie objawów tylko pogłębia problem. Dziecko będzie coraz bardziej apatyczne, senne, zmęczone i częściej będzie łapać infekcje.
Leczenie anemii u niemowlaka uzależnione jest od przyczyny choroby.
1. W niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza prowadzi się leczenie przyczynowe. Maluchowi podaje się doustne preparaty żelaza dwuwartościowego (w kroplach – Hemofer lup syropie – Ferrum lek). Preparat Ferrum, w którym żelazo jest w postaci niezjonizowanej i nie tworzy nierozpuszczalnych chelatów ze składnikami pokarmu, może być podawany wraz z posiłkiem – w przeciwieństwie do Hemoferu.
Hemofer należy podawać dziecku na czczo. Leczenie trwa ok. 2-3 miesięcy tak, aby organizm mógł uzupełnić wszystkie niedobory w magazynach tkankowych. Należy pamiętać o podawaniu dużych ilości witaminy C podczas kuracji. Jest ona niezbędna do prawidłowego procesu wchłaniania. Najlepiej, by maluch popijał preparat żelaza np. sokiem z pomarańczy, a jeśli jest to niemożliwe (np. ze względu na jego wiek), należy łączyć podawanie preparatu żelaza z gotowymi preparatami witaminowymi (np. Cebion).
Jeśli dziecko źle toleruje doustną suplementację żelazem, lekarz może zlecić podawanie tego pierwiastka domięśniowo. W przypadku dużego niedoboru żelaza z upośledzonym wchłanianiem w wywiadzie lekarz może zlecić podawanie pierwszych dawek leku domięśniowo, a po pewnym czasie kontynuację terapią doustną.
WAŻNE:
Nie należy podawać dziecku żelaza w trakcie posiłku (dot. leku Hemofer) ani mleka do popicia, ponieważ kuracja jest wtedy mniej skuteczna.
2. W niedokrwistości z powodu błędów żywieniowych należy dokonać zmian w diecie niemowlaka. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule Anemia a dieta.
3. W niedokrwistości z powodu choroby infekcyjnej prowadzi się leczenie danego zapalenia. Anemia ustępuje wraz z powrotem malca do zdrowia.
4. W niedokrwistości spowodowanej nagłą utratą krwi (np. w wyniku krwotoku) przeprowadza się przetoczenie krwi tej samej grupy.
5. W niedokrwistości spowodowanej chorobami nowotworowymi prowadzi się leczenie onkologiczne i okresowe przetoczenia krwi.
W leczeniu anemii dziecka najważniejsza jest systematyczność, przestrzeganie dawki żelaza i czasu jego podawania. Nie należy zwiększać dawki żelaza, gdyż może to bardziej zaszkodzić niż pomóc. Organizm ma ograniczoną zdolność wchłaniania tego pierwiastka (zwykle wynosi ona ok. 10%), więc zwiększenie dawki nic nie da. Pozostała część zostanie wydalona przez układ pokarmowy.
Jeżeli podawanie żelaza nie przynosi spodziewanych efektów, konieczna jest wizyta u hematologa.
Skutki uboczne przyjmowania żelaza podczas leczenie
Podczas leczenia preparatami żelaza mogą wystąpić działania niepożądane, takie jak:
- nudności;
- wymioty;
- biegunki;
- zaparcia;
- nasilenie kolki niemowlęcej – spowodowane ignorowaniem zalecanych przez lekarza dawek lub zaprzestaniem podawania leku. Zaleca się stosowanie preparatów przeciwkolkowych (Simeticon, Infakol, koper włoski);
- ciemne, zbite stolce – kolor kupki niemowlaka staje się czarna na skutek obecności siarczków żelaza. Jest to objaw regularnego przyjmowania żelaza;
- przebarwienia na zębach – żelazo może niekorzystnie wpływać na mleczaki (może zabarwić je na czarno). Po podaniu żelaza powinno się podać maluchowi wodę do popicia.
Zuzanna Nowakowska to ceniona autorka w dziedzinie ciąży i parentingu, oferująca przyszłym rodzicom rzetelne porady i wsparcie w jednym z czołowych serwisów o parentingu. Jej zaangażowanie w promowanie świadomego rodzicielstwa przyniosło jej szerokie uznanie oraz lojalne grono czytelników.