Jak karmić niemowlaka butelką? 15 najważniejszych zasad

Głównym celem karmienia butelką oraz piersią jest zaspokojenie głodu maluszka. Jednak te dwa modele żywienia niemowląt zasadniczo się od siebie różnią. Przyświeca im wspólny cel, ale każdy z nich rządzi się swoimi prawami.

---

Karmienie dziecka butelką – czy to takie proste?

Wydawać by się mogło, że karmienie butelką niemowlaka jest dziecinnie proste – nic bardziej mylnego! Łamanie obowiązujących zasad może przysporzyć nam i dziecku nie lada problemów. By karmienie butelką było bezpieczne i jak najlepiej służyło malcowi, powinniśmy koniecznie przestrzegać poniższych zasad. Od tego bowiem zależy kondycja i zdrowie dziecka.

15 najważniejszych zasad karmienia dziecka butelką

Zasada 1 – Dostosuj mieszankę mleka do wieku dziecka

Mleko należy dobrać ze względu na wiek dziecka. By ułatwić nam wybór, producenci umieszczają na etykietach mieszanek umowne, niezmienne symbole, oznaczające grupę wiekową, której dedykowane jest dane mleko. W praktyce wygląda to następująco:

• 1 – mleko początkowe, dla zdrowych niemowląt od chwili narodzin do 6. miesiąca życia
• 2 – mleko następne, dla niemowląt powyżej 6. miesiąca życia
• 3 – mleko dla starszych niemowląt – powyżej 9 miesiąca życia
• Junior – mleko dla małych dzieci od 1. do 3. roku życia

Wybór odpowiedniego mleka to kwestia kluczowa, ale trzymając się powyższych symboli, możemy być pewni, że maleństwo dostaje to, co dla niego najlepsze, a jego potrzeby są w pełni zaspokajane.

Nie wolno podawać mieszanki przeznaczonej dla starszaka za wcześnie, może to bowiem spowodować niemiłe dolegliwości ze strony niedojrzałego jeszcze układu pokarmowego (bóle brzucha, kolki, wzdęcia, biegunki, ulewanie). Organizm niemowlaka będzie miał problem z przyswojeniem zawartych w nim składników, może także wystąpić alergia, gdyż w mleku dla starszaków białka mleka krowiego są mniej zmodyfikowane niż w mleku początkowym.

Zasada 2 – Dostosuj mieszankę do stanu zdrowia dziecka

Wybór mleka modyfikowanego powinien być zależny od stanu zdrowia maluszka. Powinniśmy skonsultować go z lekarzem, który prowadzi nasze dziecko. Podczas takiej wizyty należy przedstawić wszystkie zaobserwowane niepokojące objawy, np. zaparcia, wysypki, wzdęty brzuszek, biegunka, ponieważ mogą być one spowodowane alergią lub nietolerancją.

Lekarz dobierze najbardziej odpowiednie mleko – należy bowiem pamiętać – że inne mieszanki podaje się dzieciom ze skłonnością do alergii, inne wcześniakom, noworodkom ulewającym, cierpiącym na zaparcia lub biegunki czy też wymagającym większego zapotrzebowania energetycznego.

Zasada 3 – Dostosuj porcję mleka do indywidualnych potrzeb dziecka

Nie zmuszaj dziecka do wypicia pełnej porcji mleka przedstawionej w schemacie żywienia. Pamiętaj, że podane na opakowaniu normy spożycia dla niemowląt w określonym wieku są uśrednione i nie trzeba się ich twardo trzymać. Weź pod uwagę to, że każde dziecko ma własne potrzeby, apetyt, różny rytm dnia i inną aktywność fizyczną. Jeśli maluszek jest zdrowy i prawidłowo przybiera na wadze, nie ma żadnych powodów do obaw!

Zasada 4 – Wybierz odpowiednią butelkę

Gdy karmimy maluszka sztucznie, potrzebujemy co najmniej 3 butelek. Zwracajmy szczególną uwagę na to, by były one solidnie wykonane i posiadały miarkę mililitrową. Na rynku wybór butelek jest olbrzymi i czasami naprawdę trudno dokonać właściwego wyboru. Niektóre butelki, choć ładne i kolorowe, nie spełniają swej podstawowej funkcji. Powinniśmy od razu odłożyć na bok wszelkie butelki fikuśne, udziwnione, posiadające niepotrzebne wgłębienia czy podział na dwie (z reguły wąskie) komory, ponieważ wszystko to znacznie utrudnia utrzymanie butelek w czystości. Dobra butelka powinna mieć jak najprostszy kształt.

Butelki do karmienia możemy podzielić ze względu na:

I. Pojemność:

• 120 – 150 ml
• 250 – 260 ml
• 300 – 330 ml

II. Tworzywo z jakiego zostały wykonane:

• plastikowe – są lekkie i nietłukące, długo utrzymują ciepło, można je sterylizować i wygotowywać. Wadą jest zabarwianie się plastiku od soków owocowych i powstające dość łatwo zarysowania, które są siedliskiem resztek pokarmu (niewidocznych gołym okiem).
• szklane – są trwalsze (nie ulegają zarysowaniom) i łatwiej utrzymać je w czystości, można je sterylizować i wygotowywać. Minusem jest ich waga, przez co niemowlęta nie powinny samodzielnie z nich korzystać, no i oczywiście szkło, które łatwo można stłuc!

Zasada 5

Zastosowane rozwiązania:

• butelki antykolkowe – ich wybór jest obecnie bardzo duży. Producenci prześcigają się w pomysłach, które pozwolą na wyeliminowanie połykania pęcherzyków powietrza przez niemowlę podczas karmienia.
• butelki z uchwytami – ułatwiają dziecku samodzielne trzymanie butelki podczas jedzenia.
• butelki z antypoślizgową podstawą – dzięki niej butelka nie ślizga się na różnych podłożach.
• butelki samosterylizujące – dla posiadaczy mikrofalówek. Wystarczy wlać do odpowiednio złożonej butelki wodę i włączyć mikrofalówkę.
• butelki z odkręcanym dnem – dzięki temu łatwiej doczyścić osad lub zabrudzenia.
• butelki z czujnikiem ciepła – butelka lub pewna jej część zmienia kolor, gdy temperatura mleka/herbatki przekracza umowną temperaturę 37°C.

 

Zasada 5 – Dobierz odpowiedni smoczek do butelki

Smoczek powinien być dostosowany do wieku dziecka i rodzaju podawanego pokarmu. Najlepiej, by był jak najbardziej anatomiczny, czyli zbliżony kształtem do kobiecego sutka (krótki i szeroki u podstawy, zwężający się do końcówki, najlepiej podłużny w kształcie walca). Najlepsze są smoczki dynamiczne, które podczas ssania skracają się i wydłużają, podobnie jak sutek podczas karmienia piersią.

Przy wyborze smoczka należy zwrócić uwagę na to, aby był on dość twardy, a rozmiar i wielkość dziurki odpowiednio dostosowana do wieku i apetytu dziecka oraz do rodzaju podawanego pokarmu. Mleko nie może wypływać zbyt szybko, gdyż narażamy wtedy maluszka na zakrztuszenie lub połykanie powietrza, co może powodować kolki i wzdęcia.

Podział smoczków

I. Ze względu na użyty materiał:

• smoczki silikonowe – przezroczyste; cechują się większą wytrzymałością i twardością. Ssąc taki smoczek, niemowlę musi się nieźle napracować, dzięki czemu ćwiczy mięśnie buzi i języka.
• smoczki lateksowe (kauczukowe) – rudo-pomarańczowe; są miękkie, przez co bardziej wygodne dla maluszków. Ssąc miękki smoczek kauczukowy, dziecko słabo ćwiczy mięśnie buzi i języka. Poza tym smoczki lateksowe szybciej ulegają odkształceniu, szybko też matowieją i kruszeją.

II. Ze względu na zastosowane rozwiązanie:

• smoczki z zaworem antykolkowym
• smoczki trójprzepływowe
• smoczki niekapki
• smoczki masujące dziąsła

Zasada 6 – Dbaj o higienę

Karmienie butelką wymaga od nas skrupulatnego dbania o czystość wszystkich akcesoriów. Butelkę należy starannie umyć i wyparzyć po każdym użyciu, by chronić malucha przed niebezpiecznymi dla niego zarazkami. Musimy przestrzegać zasad higieny w stosunku do wszelkiego sprzętu do przygotowania mieszanki (miarki, ściereczki, garnek do wyparzania itd.).

Przed przystąpieniem do przygotowania mleka musimy koniecznie umyć ręce mydłem! Natomiast po skończonym karmieniu powinniśmy od razu wylać niedopite mleko i starannie umyć butelkę, gdyż zaschnięte resztki przywierają do ścianek butelki, co znacznie utrudnia ich dokładne usunięcie. Do mycia używajmy ciepłej wody, płynu do naczyń i specjalnej szczoteczki (nie używajmy jej do niczego innego i wyparzajmy codziennie – najlepiej wieczorem).

Na rynku dostępny jest także specjalny płyn do mycia butelek (firmy NUK). Jest to produkt całkowicie naturalny, bezpieczny dla malucha i pewnie dlatego cieszy się wśród rodziców ogromnym zainteresowaniem. Akcesoria po umyciu powinniśmy dokładnie opłukać, następnie włożyć na 10 minut do gotującej wody i odstawić do wyschnięcia na ręcznik papierowy.

Złym pomysłem jest wycieranie butelek i smoczków – mogłyby na nich pozostać kłaczki ze ściereczki. Możemy także myć butelki w zmywarce, jednak nie wszystkie się do tego nadają – kupując, zwracajmy uwagę, czy posiadają odpowiednie oznaczenie.

Do ukończenia przez niemowlę 6. miesiąca życia wszystkie akcesoria używane do karmienia powinniśmy sterylizować. Jest to obowiązek każdego odpowiedzialnego rodzica, dbającego o bezpieczeństwo i zdrowie swojego maluszka.

Metody sterylizacji:

• wyparzanie w garnku – jest najtańszą wersją sterylizacji. Należy włożyć akcesoria do karmienia do gotującej wody i gotować je przez ok. 10 minut w specjalnie przeznaczonym do tego celu garnku.
• butelki samosterylizujące – wlewamy do nich czystą wodę, odpowiednio skręcamy i wstawiamy do mikrofalówki. Temperatura pary odpowiednio je dezynfekuje i zabija wszelkie bakterie.
• elektryczny sterylizator parowy – można w nim sterylizować większą ilość butelek, nawet do 6 sztuk. Proces trwa ok. 8 minut, niestety urządzenie jest dość spore i nie każdy może pozwolić sobie na wstawienie go do kuchni.
• sterylizator mikrofalowy – znacznie mniejszy niż sterylizator elektryczny. To niewielkie pudełko, do którego należy włożyć butelkę i smoczek, a następnie wstawić je do mikrofalówki.
• sterylizacja na zimno – butelki wkłada się do sterylizatora, do którego wlewa się niewielką ilość specjalnego płynu, i zamyka. Proces trwa ok. 30 minut.

Po upływie 6 miesięcy możemy zrezygnować ze sterylizacji – wystarczy dokładne umycie i wyparzenie gorącą wodą. W okolicy pierwszych urodzin maluszka wystarczy już tylko dokładne mycie w wodzie z detergentem, tak jak w przypadku pozostałych domowników.

Zasada 7 – Nie używaj wody z kranu

Do przygotowania mieszanki powinniśmy używać niskozmineralizowanej wody – najlepiej z atestem Instytutu Matki i Dziecka. Po otwarciu butelki wodę należy przechowywać w lodówce i gotować ją bezpośrednio przed użyciem. Używanie wody z kranu jest zabronione – zawiera ona związki chemiczne, które mogą zaszkodzić niemowlęciu.

Zasada 8 – Zachowuj proporcje

Przygotowując mleko modyfikowane, zawsze stosuj się do zaleceń podanych przez producenta. Dokładnie odmierz miarką (dodaną do każdego opakowania) odpowiednią ilość mieszanki i dodaj ją do ciepłej wody.

Miarka nie może być ubita ani kopiasta. Jeśli będziesz wsypywać niepełne miarki, to po pewnym czasie może okazać się, że maluszek ma niedobory witamin i składników odżywczych, natomiast gdy miarki będą zbyt pełne, dziecko może odczuwać dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Nie używaj innej miarki niż ta dołączona do danego opakowania!

Zasada 9 – Nie używaj zbyt gorącej wody

Do sporządzenia mleka powinniśmy używać wody ciepłej, ale nigdy gorącej. Temperatura powyżej 40°C niszczy probiotyki dodawane do mieszanek, co pozbawia je dobroczynnych właściwości. Poza tym w gorącej wodzie giną niektóre witaminy i składniki mineralne.

Zasada 10 – Odpowiednio przechowuj mieszankę

Przygotowaną mieszankę można przechowywać w podgrzewaczu do 30 minut, natomiast po upływie tego czasu należy ją wylać z powodu namnażających się w niej bakterii. Dlatego najlepiej będzie, gdy mieszankę przygotujemy tuż przed podaniem. Jeśli jednak musimy przygotować mleko wcześniej, należy włożyć je do lodówki pamiętając, że okres takiego przechowywania nie może być dłuższy niż 2 godziny.

Gdy maluszek nie wypije całej porcji mleka, resztę musimy wylać. Nie wolno przechowywać mleka, które miało kontakt ze śliną dziecka, gdyż namnażają się w nim bakterie. Gdy podamy malcowi takie mleko po kilku godzinach, może dostać biegunki!

Mieszankę po otwarciu można przechowywać w suchym miejscu w temperaturze 15-25°C przez okres 7 dni. Przed otwarciem nowego opakowania pamiętaj o sprawdzeniu daty przydatności do spożycia!

Zasada 11 – Sprawdzaj temperaturę

Przed podaniem butelki maluszkowi zawsze sprawdzaj temperaturę mleka. Gdy będzie ono zbyt gorące, dziecko może się oparzyć. By sprawdzić, czy mleko ma odpowiednią temperaturę, wylej kilka kropel na przegub swojej ręki (to miejsce bardzo wrażliwe) – mleko powinno być ciepłe, ale nie gorące!

Zasada 12 – Karm maluszka w odpowiedniej pozycji

Podczas karmienia trzymaj maluszka w ramionach, dzięki tej pozycji zaspokajasz nie tylko jego głód, ale również potrzebę czułości. Główka dziecka powinna spoczywać w Twoim zagłębieniu łokciowym, nieco wyżej niż reszta ciała.

Dziecko pozostaje więc w linii prostopadłej do Twojego ciała, jego pupa ułożona jest na Twoich udach, a jego rączki są wolne – maluszki w trakcie karmienia lubią trzymać palce rodzica lub łapią za butelkę. W trakcie karmienia możemy przełożyć malucha na drugą rękę, co dostarczy mu dodatkowych doznań wzrokowych.

Nie wolno karmić niemowląt w pozycji na płasko. Może to doprowadzić do zadławienia lub zachłyśnięcia. Poza tym u małych dzieci, które są karmione w takiej pozycji, pokarm cofa się z żołądka do przełyku. Pamiętaj, aby główka zawsze była nieco wyżej niż reszta ciała.

Zasada 13 – Trzymaj butelkę w odpowiedniej pozycji

Butelka, którą karmimy malucha, powinna być ustawiona pod kątem prostym do jego twarzy. Gdy będziemy trzymać ją zbyt poziomo, smoczek nie będzie całkowicie wypełniony mlekiem, co spowoduje połykanie przez dziecko nadmiernych ilości powietrza. A to stanowi pierwszy krok do kolki.

Zasada 14 – Nie przekarmiaj

Niemowlęta karmione sztucznie nie powinny być karmione na żądanie, tak jak ma to miejsce w przypadku karmienia naturalnego. Karmienie na żądanie sztucznymi mieszankami może doprowadzić do przekarmiania malucha, co może być przyczyną wielu niemiłych następstw w późniejszym okresie.

Pamiętaj, że nie każdy płacz maluszka oznacza głód. Przerwy między karmieniami powinny wynosić co najmniej 3-4 godziny, gdyż maleńki żołądek nie jest w stanie strawić mieszanki szybciej, a przed kolejnym karmieniem powinien być praktycznie pusty.

Najlepszym sposobem jest karmienie według zegarka – o określonych godzinach. Na początku jest to dość trudne, ale z czasem zaczyna przynosić pożądane efekty. We wczesnych miesiącach życia dziecko powinno być karmione 5-6 razy w ciągu dnia plus 1 raz w nocy. Później karmienie nocne można wyeliminować, jednak nie każde dziecko się na to zgadza.

Tak jak we wszystkim, tak i w kwestii karmienia butelką powinniśmy zachować pewną elastyczność – nic się nie stanie, jeśli dziecko otrzyma posiłek parę minut wcześniej lub później. Najważniejsze, by robić odpowiednie przerwy między karmieniami i nie podawać maluchowi butelki, gdy tylko zapłacze. Postaraj się znaleźć prawdziwą przyczynę jego płaczu, zwłaszcza jeśli nie jest to pora karmienia. Czasami wystarczy maluszka przytulić i okazać mu swoje zainteresowanie.

Zasada 15 – Pozwól, by malcowi się odbiło

W trakcie jedzenia maluszek połyka wraz z mlekiem spore ilości powietrza. Jego żołądek wypełnia się powietrzem, przez co szybciej odczuwa sytość – jeszcze przed wypiciem pełnej porcji mieszanki. By temu zapobiec, powinniśmy robić w trakcie karmienia przerwy na odbicie. W tym celu podnosimy malucha do pozycji pionowej, przekładamy go przez ramię i delikatnie masujemy lub oklepujemy od pupy w górę.

Możemy również przełożyć malucha przez kolano tak, aby jego klatka piersiowa spoczywała na naszym udzie, rączki opadały w dół po jednej stronie, a pupa i nóżki po drugiej. Gdy dziecku się odbije, w żołądku zrobi się wolne miejsce i maluch znów nabierze apetytu.

Czy można przekarmić dziecko butelką?

Przekarmianie dziecka jest bardzo rzadkie, ale może się zdarzyć. Częściej występuje u niemowląt karmionych butelką, po prostu dlatego, że rodzicom łatwiej jest sprawdzić, ile jedzenia spożywa ich dziecko. Picie z butelki wymaga również mniej wysiłku, więc niemowlęta (które uwielbiają ssać) mogą nieumyślnie dostać za dużo mleka podczas karmienia.

Jakie są najczęstsze objawy przekarmienia dziecka?

Jak więc możesz stwierdzić, czy przekarmisz swojego malucha? Uważaj na te typowe objawy przekarmienia dziecka:

• Gazy lub odbijanie,
• Częste ulewanie,
• Wymioty po jedzeniu,
• Rozdrażnienie, drażliwość lub płacz po posiłkach,
• Krztuszenie się lub dławienie,

Wiele dzieci robi te rzeczy regularnie – dlatego nie ma powodu do paniki w momencie, gdy u dziecka pojawią się te objawy. Zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia Twoje dziecko często pluje bez przekarmienia (trzymaj pod ręką ubrania do bekania!).

Jeśli nadal się martwisz, po prostu obserwuj, czy zachowania powtarzają się w czasie i skonsultuj się z pediatrą przed wprowadzeniem jakichkolwiek istotnych zmian w diecie karmionego dziecka.